จากจุดเริ่มต้นที่ ‘โครงการจอมป่า’ ต่อเนื่องมาจนถึง ‘โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพและแรงจูงใจในการ อนุรักษ์สัตว์ป่า ในผืนป่าตะวันตก’ ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจากโครงการพัฒนาแห่งสหประชาติ (UNDP) ทางมูลนิธิสืบนาคะเสถียรได้ทำงานด้านการหนุนเสริมอาชีพให้ชุมชนในป่าตะวันตกมาแล้วกว่า 10 ปี
ซึ่งอาชีพเหล่านั้นไม่ได้เกิดจากการคิดคำตอบเป็นสูตรสำเร็จแล้วโยนไปให้ชาวบ้านทำ แต่มาจากกระบวนการพูดคุยร่วมกับชุมชน จัดประชุมรับฟังความคิดเห็น ดูข้อมูลบริบทของพื้นที่ และความเชี่ยวชาญของชุมชน โดยใช้เวลาทำงานร่วมกันอย่างยาวนานจนตกผลึกมาเป็น ‘วิถีชีวิตเป็นมิตรกับผืนป่า’ ซึ่งประกอบไปด้วย 3 อาชีพหลัก ได้แก่ กลุ่มอาชีพกาแฟรักษาป่า ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก กลุ่มอาชีพผ้าทอจอมป่า ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตกและตะวันออก และกลุ่มสุดท้ายกลุ่มอาชีพสมุนไพรอินทรีย์ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออก
แนวคิดหลักของทั้ง 3 อาชีพคือการช่วยให้ชุมชนมีรายได้เพียงพอในพื้นที่ทำกินอันจำกัด และมีเป้าหมายใหญ่เพื่อป้องกันการบุกรุกป่าเพิ่ม
จากจุดเริ่มต้นเพียงไม่กี่ครอบครัวในวันแรกที่แนวคิดถูกนำมาลงมือปฏิบัติ วันนี้ค่อยๆ มีสมาชิกเพิ่มขึ้นตามมาเมื่อผลลัพธ์ได้พิสูจน์ทฤษฎีว่าทำได้จริง มีเครื่องมือชี้วัดความสำเร็จคือ เม็ดเงินไหลกลับเข้าสู่ชุมชนหลายสิบล้านบาทภายในระยะเวลาสิบกว่าปีที่ผ่านมา เกิดการกระจายงาน เกิดกลุ่มวิสาหกิจและอาชีพที่หลากหลาย ชุมชนได้พัฒนาฝีมือสร้างผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพ เกิดความรู้ความเข้าใจและการดำเนินงานอย่างเป็นระบบ ทำให้ปริมาณการผลิตเป็นไปตามแผนงาน และยังได้ต่อยอดไปสู่การเปิดศูนย์เรียนรู้ชุมชน ร้านค้าชุมชน และที่สำคัญที่สุดคือ สมาชิกที่เข้าร่วมโครงการไม่มีใครทำผิดกฎหมายป่าไม้และสัตว์ป่าอีกแล้ว
อย่างไรก็ตาม โครงการนี้ยังมีอีกหลายสิ่งที่ต้องทำ ไม่ว่าจะเป็นการขยายผลสู่ชุมชนอื่นๆ การจัดหาระบบตลาดที่ชัดเจน การสร้างกลุ่มให้เข้มแข็ง และสามารถบริหารจัดการตัวเองได้ โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งพามูลนิธิสืบนาะเสถียร เหล่านี้ล้วนเป็นโจทย์ที่ท้าทาย เพื่อให้ชุมชนสามารถมีวิถีชีวิตเป็นมิตรกับผืนป่าอย่างยั่งยืน
“เพราะความมั่นคงของชุมชนคือความมั่นคงของผืนป่า และเป็นความมั่นคงที่ส่งผลมาถึงพวกเราทุกคน”
อ่านออนไลน์ สาส์นสืบ ฉบับ ‘โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพและแรงจูงใจในการอนุรักษ์สัตว์ป่าในผืนป่าตะวันตก’ หรือ ดาวน์โหลดไฟล์
