6 กันยายน 2567 มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ร่วมกับโรงเรียนบ้านแม่กลองน้อย และชุมชนบ้านแม่กลองน้อย จัดกิจกรรมปลูกกล้ากาแฟในพื้นที่รอบโรงเรียน เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้การปลูกกาแฟอินทรีย์ และสร้างอาชีพทางเลือกทดแทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยว
กิจกรรมดังกล่าวจัดสืบเนื่องมาจากการดำเนินโครงการในผืนป่าตะวันตกของมูลนิธิฯ ระหว่างปี 2553 – 2562 ภายใต้การสนับสนุนงบประมาณจากธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) ส่งผลให้เกิดแนวเขตพื้นที่ใช้ประโยชน์ชุมชน 129 ชุมชน และกฎ กติกา สร้างความมั่นคงด้านการใช้ประโยชน์ของพื้นที่ให้กับชุมชนกว่า 8,991 ครัวเรือน
ผลสำเร็จในครั้งนั้น สามารถลดความขัดแย้งระหว่างชุมชนกับเจ้าหน้าที่พื้นที่คุ้มครอง เกิดครอบครัวการทำเกษตรอินทรีย์ 20 ชุมชน รวม 120 ครัวเรือน เกิดการปลูกไม้ยืนต้นผสมผสานในครัวเรือนและพื้นที่สาธารณะ 28 ชุมชน รวม 560 ครัวเรือน ช่วยในเรื่องการลดการเข้าไปใช้ทรัพยากรจากป่า รวมถึงการสนับสนุนการพัฒนาอาชีพจนเกิดกลุ่มอาชีพที่เป็นมิตรกับผืนป่า เช่น กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์ กลุ่มกาแฟ กลุ่มผ้าทอ จากการดำเนินกิจกรรมที่ผ่านมา
ขณะที่ปัจจุบันยังมีการดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่องโดยชุมชน เช่น การสำรวจแนวเขตใช้ประโยชน์พื้นที่เพื่อไม่ให้มีการรุกพื้นที่ การทำเกษตรอินทรีย์ การดำเนินงานของกลุ่มอาชีพที่เป็นมิตรกับผืนป่า รวมถึงการสนับสนุนการปลูกต้นไม้ในชุมชน
อย่างไรก็ดี บางครั้งพบว่าสนับสนุนกล้าพันธุ์สำหรับให้ชุมชนนำไปปลูกมีไม่เพียงพอ ทำให้ไม่สามารถสนับสนุนชุมชนในการปลูกต้นไม้ได้อย่างต่อเนื่อง ด้วยเหตุนี้ มูลนิธิสืบนาคะเสถียรจึงสนับสนุนให้เกิดโครงการหน่วยกล้าไม้ชุมชนบ้านแม่กลองน้อย อ.อุ้มผาง จ.ตาก ขึ้น โดยได้รับทุนการดำเนินงานจาก ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน)
โครงการหน่วยกล้าไม้ชุมชนบ้านแม่กลองน้อย เป็นโครงการที่มุ่งเน้นการสนับสนุนการเพาะชำกล้าไม้ สำหรับสนับสนุนกล้าพันธุ์ให้กับชุมชนนำไปปลูกในพื้นที่ โดยใช้หน่วยพิทักษ์ป่าในพื้นที่ร่วมกับชุมชนเป็นฐานการเพาะกล้าไม้ที่สามารถนำไปปลูกเพื่อสร้างรายได้รวมถึงใช้ประโยชน์แก่ครัวเรือน เช่น กล้าพันธุ์กาแฟ กล้าพันธุ์ไม้ผล และไม้ยืนต้นอื่นๆ รวมถึงการสนับสนุนการดูแลพื้นที่ของเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่าที่ทำงานร่วมกับชุมชนบริเวณจุดสกัดเขาเย็นให้มีความมั่นคงของสถานที่ปฏิบัติงานและพักอาศัย
โดยก่อนหน้านี้ ได้ดำเนินการจัดทำศูนย์เพาะชำและลงมือเพาะชำกล้าไม้ของชุมชน สำหรับกิจกรรม เมื่อวันที่ 6 กันยายน ส่งมอบกล้ากาแฟให้โรงเรียนและชุมชน สำหรับนำไปปลูกในพื้นที่ พร้อมทั้งร่วมกันปลูกกาแฟบริเวณรอบโรงเรียน เพื่อใช้เป็นพื้นที่เรียนรู้การปลูกกาแฟอินทรีย์ อีกหนึ่งอาชีพทางเลือกให้กับชุมชนทดแทนปลูกพืชเชิงเดี่ยว ซึ่งทางโรงเรียนบ้านแม่กลองน้อย มีแนวคิดว่าอยากพัฒนาการปลูกกาแฟให้เป็นหลักสูตรการเรียนรู้ต่อไปในอนาคต
สำหรับพื้นที่หมู่บ้านแม่กลองน้อย เป็นหนึ่งในพื้นที่โมเดลต้นแบบงานพัฒนาอาชีพเป็นมิตรกับผืนป่า มีผลงานเป็นรูปธรรมจากการเปลี่ยนอาชีพจากการเพาะปลูกพืชเชิงเดี่ยวมาเป็นกาแฟอินทรีย์ และปลูกไม้ผลแซม มีกระบวนการกลุ่มทำงานในรูปแบบวิสาหกิจชุมชนอย่างเข้มแข็ง เป็นแหล่งรายได้หลักให้กับหลายครอบครัวชุมชน รวมถึงเพิ่มพื้นที่สีเขียวให้กับชุมชนอีกด้วย
