ขยายกลุ่มสมุนไพรอินทรีย์ สร้างแนวร่วมชุมชนอยู่กับป่าอย่างปลอดภัย

ในแผนการดำเนินงานโครงการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนในผืนป่าตะวันตก ด้านงานส่งเสริมสมุนไพรอินทรีย์รักษาป่าในปี 2561 นี้ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร มีแผนที่จะขยายกลุ่มเครือข่ายปลูกพืชสมุนไพรอินทรีย์แทนการปลูกพืชเชิงเดี่ยวและการใช้สารเคมี เพื่อลดการทำลายป่าและคืนสุขภาพที่ดีให้แก่ชุมชน

เมื่อปี พ.ศ. 2560 มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ได้ดำเนินโครงการส่งเสริมสมุนไพรอินทรีย์ อยู่ด้วยกันทั้งหมด 8 กลุ่ม ประกอบไปด้วย (1) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านลุ่มสุ่ม จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ป่าสงวน กจ. 10 (2) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์เขื่อนศรีตะวันตกบ้านต้นมะพร้าว จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขื่อนศรีนครินทร์ (3) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านปลายนาสวน จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขื่อนศรีนครินทร์ (4) ศูนย์เรียนรู้การแปรรูปสมุนไพรอินทรีย์บ้านท่าลำไย จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติเฉลิมรัตน์โกสินทร์ (5) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านแก่นมะกรูด อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (6) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านเขาวังเยี่ยม จ.กำแพงเพชร ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติคลองวังเจ้า (7) ศูนย์เรียนรู้เยาวชนต้นทะเลบ้านหม่องกั๊ว จ.ตาก ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าอุ้มผาง และ (8) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์ 7 กลุ่มบ้านทุ่งใหญ่ตะวันออก จ.ตาก ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่เขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออก

มาในปี พ.ศ. 2561 นี้ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ได้ขยายพื้นที่ส่งเสริมงานสมุนไพรอินทรีย์เพื่อรักษาป่าอีก 5 กลุ่ม ประกอบไปด้วย (1) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านประตูด่าน ต.บ้านเก่า จ.กาญจนบุรี ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ป่าสงวน กจ. 10 (2) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านเนินม่วงพัฒนา อ.ลานสัก จ.อุทัยธานี ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง (3) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านธารมะยม ต.แม่เปิน จ.นครสวรรค์ ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่วงก์ (4) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านป่าคา จ.กำแพงเพชร ตั้งอยู่ใกล้เขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติคลองวังเจ้า และ (5) กลุ่มสมุนไพรอินทรีย์บ้านปลายดินสอ ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่อุทยานแห่งชาติเอราวัณ

นายจักรา ป้องกัน เจ้าหน้าที่โครงการพัฒนาวิสาหกิจชุมชน ส่วนงานสมุนไพรอินทรีย์ อธิบายว่า การขยายกลุ่มทำสมุนไพรอินทรีย์นั้น อันที่จริงแล้วมีผู้สนใจเข้าร่วมมาก แต่ส่วนใหญ่จะไม่สามารถเข้าร่วมด้วย เพราะเงื่อนไข เรื่อการงดใช้สารเคมีทุกรูปแบบ รวมถึงการทำงานในรูปแบบกระบวนการกลุ่ม

สำหรับโครงการสมุนไพรอินทรีย์ เป็นโครงการที่มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ส่งเสริมให้ชุมชนในพื้นที่อนุรักษ์ รวมถึงพื้นที่โดยรอบ หันมาเพาะปลูกพืช โดยลดการใช้สารเคมีที่จะส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศผืนป่าสัตว์ป่า ตลอดจนสุขภาพของคนในชุมชนต่างๆ

โดยมูลนิธิสืบนาคะเสถียร จะทำหน้าที่ในการให้องค์ความรู้เรื่องการทำสมุนไพร และดูแลเรื่องการตลาดให้กับสมาชิกที่เข้าร่วม ซึ่งในส่วนนี้ได้รับการสนับสนุนจากมูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรเพื่อนำไปแปรรูป

ทุกๆ เดือนจะมีการจัดประชุมกลุ่มสมุนไพร เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเพื่อพูดคุยสอบถามทั้งในเรื่องทิศทางของสมุนไพร ปัญหาในการเพาะปลูกพืชชนิดต่างๆ มีการรับส่งของ รับเงิน ของแต่ละเดือนตามฤดูกาล คอยแนะนำให้ความรู้ ตลอดจนการตรวจสอบคุณภาพสมุนไพรก่อนจะส่งถึงผู้รับซื้อ และการประสานงานกับผู้รับซื้อ

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะมีชุมชนหลายแห่งเห็นด้วยกับโครงการสมุนไพรอินทรีย์ แต่ด้วยข้อจำกัดหลายๆ อย่างๆ ทำให้ชุมชนหลายแห่งเกิดความท้อใจต่อกฎระเบียบที่ตั้งไว้

นอกจากที่กล่าวไปในเรื่องของการงดใช้สารเคมีทุกประเภทโดยเด็ดขาดแล้ว ยังมีเรื่องที่เกี่ยวข้องกับกติกาการใช้พื้นที่โดยเฉพาะกับชุมชนที่อยู่ในพื้นที่อนุรักษ์ ที่จะมีกฎหมายพื้นที่คุ้มครองมาครอบคลุมอีกชั้น เนื่องจากเราไม่ต้องการให้การส่งเสริมสมุนไพรอินทรีย์นี้เป็นการทำลายป่าเช่นการเพาะปลูกพืชเชิงเดี่ยวจึงทำให้มีกฎระเบียบที่เคร่งครัดต้องปฏิบัติตาม

เพราะเป้าหมายไม่ใช่เพียงแต่ชุมชนจะมีรายได้จากการปลูกสมุนไพรอินทรีย์เพียงอย่างเดียว แต่หมายรวมถึงป่าก็ต้องอยู่ได้ด้วยเช่นกัน สิ่งนี้คือเป้าหมายของการส่งเสริมการปลูกสมุนไพรอินทรีย์อย่างแท้จริง

ร่วมรักษาผืนป่าใหญ่กับมูลนิธิสืบนาคะเสถียร ผ่านแอพพลิเคชั่น TrueMoney Wallet

รายงาน นายจักรา ป้องกัน เจ้าหน้าที่โครงการพัฒนาวิสาหกิจชุมชน
เรียบเรียง ฝ่ายสื่อสารองค์กร มูลนิธิสืบนาคะเสถียร