‘อรยุพา’ และ ‘พัชราภรณ์’ กับชีวิตหนึ่งทศวรรษบนถนนงานอนุรักษ์ ‘เราทำงานให้พี่สืบ’

เป็นประจำของทุกช่วงปลายปีที่มูลนิธิสืบนาคะเสถียร จะมีการประชุมสรุปงานประจำปี และวางแผนงานสำหรับปีถัดไป นอกจากนั้นแล้ว ยังถือเป็นโอกาสที่ทุกคนจะร่วมแสดงความขอบคุณเจ้าหน้าที่ของมูลนิธิ ที่มีอายุงานครบ 10 ปี สำหรับปี 2563 นี้ได้แก่ อรยุพา สังขะมาล หัวหน้าฝ่ายวิชาการ และ พัชราภรณ์ ต๊ะกู่ เจ้าหน้าส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน (ผ้าทอ) เจ้าหน้าที่ทั้งสองคน เริ่มต้นทำงานภาคสนามประจำพื้นที่อุ้มผาง จังหวัดตาก ในช่วงที่มูลนิธิเปิดรับเจ้าหน้าที่ภาคสนามโครงการจัดการพื้นที่คุ้มครองอย่างมีส่วนร่วม หรือโครงการจอมป่า  (Joint Management of Protected Area – JoMPA) 

พัชราภรณ์ หรือ มึหน่อวา เป็นชาติพันธุ์กะเหรี่ยงปกาญอ และคนอุ้มผางโดยกำเนิด จึงมีความคุ้นเคยกับพื้นที่และผู้คนที่นี่เป็นอย่างดี โดยก่อนหน้านี้ เธอได้เป็นอาสาสมัครช่วยงานสำนักงานภาคสนามของมูลนิธิสืบฯ พื้นที่อุ้มผาง เมื่อมีโอกาสจึงสมัครเป็นเจ้าหน้าที่ภาคสนามของมูลนิธิ

เธอได้ทำงานอนุรักษ์ด้วยการนำวิถีชีวิตดั้งเดิม มาเป็นเครื่องมือในการดูแลรักษาป่า ด้วยวัฒนธรรมการทอผ้า ที่นอกจากจะสามารถสร้างรายได้เสริมให้กับชุมชนแล้ว ยังเป็นการลดการใช้ทรัพยาการจากป่าไม้โดยตรง ด้วยการส่งเสริมและสนับสนุนวิถีการทอผ้า จนเกิดเป็นโครงการผ้าทอจอมป่าขึ้น โดยพัชราภรณ์ในฐานะประธานกลุ่ม ได้เป็นกำลังสำคัญในการรักษาวัฒนธรรมเก่าแก่กว่าสองร้อยปีของชาวปกาญอ และอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ในพื้นที่อุ้มผาง

สำหรับอรยุพา ได้เริ่มทำงานที่มูลนิธิสืบฯ พร้อมกับพัชราภรณ์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 เธอมีพื้นเพเป็นคนกรุงเทพ สำเร็จการศึกษาจากคณะนิติศาสตร์ แต่ด้วยความสนใจงานด้านธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงได้สมัครเข้ามาเป็นเจ้าหน้าที่ภาคสนาม

แปดเดือนให้หลังอรยุพาได้เข้ามาทำงานยังสำนักงานมูลนิธิ ในบทบาทของนักวิชาการ นำไปสู่การเป็นนักขับเคลื่อนงานอนุรักษ์เต็มตัว โดยมีผลงานมากมาย เป็นกำลังหลักในการงานอนุรักษ์ที่สำคัญหลายครั้ง อาทิ  การเดินเท้าคัดค้านโครงการก่อสร้างเขื่อนแม่วงก์ การคัดค้านกระเช้าลอยฟ้าภูกระดึง และกรณีการล่าเสือดำของนายเปรมชัย 

พูดได้ว่าทั้งสองคนได้ช่วยลุยงานพื้นที่อุ้มผาง และงานอนุรักษ์จนเกิดรูปธรรมอย่างชัดเจนมาจนถึงปัจจุบัน ทั้งเรื่องการทำงานอย่างมีส่วนร่วมระหว่างชุมชนกับเจ้าหน้าที่อนุรักษ์ งานแก้ปัญหาที่ดินชุมชนในป่า และงานหนุนเสริมวิถีชีวิตเป็นมิตรกับผืนป่า 

ในวันนี้ทั้งสองคนต่างมีเส้นทางการทำงานในมูลนิธิอย่างชัดเจน พัชราภรณ์นำความรู้ ความสนใจงานผ้าทอพื้นเมืองของชาวกะเหรี่ยง ในผืนป่าตะวันตก มาพัฒนากลุ่มผ้าทอจนเกิดเป็นวิสาหกิจชุมชนในผืนป่าที่เข้มแข็ง พร้อมจัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้ผ้าทอจอมป่าที่อุ้มผาง เพื่อเป็นพื้นที่เรียนรู้ และรวบรวมผลิตภัณฑ์ออกสู่สาธารณะชน

ส่วนอรยุพาหลังจากเข้ามาทำงานที่สำนักงานในฐานะนักวิชาการ ปัจจุบันเธอเปรียบเสมือนนักอนุรักษ์มากประสบการณ์ ที่คอยขับเคลื่อนงานขององค์กร และเป็นหัวเรือใหญ่ในการคัดค้านโปรเจกต์ต่าง ๆ ที่ส่งผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติ ผืนป่า และสัตว์ป่า ในฐานะหัวหน้าฝ่ายวิชาการ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร

มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ขอขอบคุณเจ้าหน้าที่ทั้งสองท่าน ที่ทำหน้าที่อย่างเข้มแข็ง อุตสาหะมาตลอดระยะเวลาสิบปีที่ผ่านมา และพร้อมจะเติบโตในการทำงานเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ผืนป่า และสัตว์ป่าต่อไป

บทความ ภาณุเดช เกิดมะลิ เลขาธิการ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร
บรรณาธิกร ภูริช วรรธโนรมณ์ เจ้าหน้าที่ฝ่ายสื่อสารองค์กร มูลนิธิสืบนาคะเสถียร