บ่วงกับดักจำนวนมากในผืนป่าอาจเป็นสาเหตุที่พรากชีวิตเสือโคร่งตัวสุดท้ายไปจากประเทศลาว – นี่คือข้อสรุปจากการศึกษาชิ้นใหม่ที่ยืนยันว่า “ไม่พบหลักฐานการมีอยู่ของ เสือโคร่ง ในประเทศลาวอีกแล้ว”
สิ่งที่นักวิจัยพบระหว่างการติดตั้งกล้องดักถ่ายภาพเสือโคร่งเป็นเวลานานถึง 5 ปี ทั่วพื้นที่น้ำแอด-พูเลย ผืนป่าที่ยังมากด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ คือ บ่วงดักสัตว์จำนวนมหาศาล
“บ่วงเป็นเครื่องมือจับสัตว์ที่ทำขึ้นได้ง่าย” Akchousanh Rasphone นักสัตววิทยา จาก Wildlife Conservation Research Unit (WildCRU) และผู้เขียนสรุปงานวิจัย กล่าว เธออธิบายต่อว่า “คนๆ หนึ่งสามารถวางบ่วงได้หลายร้อยหรือหลายพันตัว ซึ่งมันเป็นเครื่องมือที่ทำร้ายสัตว์ป่าอย่างไม่เลือกสายพันธุ์ ทั้งยังไร้ซึ่งมนุษยธรรมใดๆ สำหรับสิ่งที่ถูกจับ”
สัตว์ส่วนใหญ่ที่ติดบ่วงจะถูกนำไปขายในตลาดค้าเนื้อสัตว์ป่า แม้ว่าส่วนที่ผู้ค้าสัตว์ป่าต้องการจากเสืออาจจะเป็นขนที่มีมูลค่าหรือส่วนอื่นๆ ของร่างกาย แต่ก็ไม่มีข้อยกเว้นว่าเสือโคร่งจะรอดพ้นจากกับดักจำนวนมากที่ถูกวางไว้
จากข้อมูลประชากรเสือโคร่งของประเทศลาวที่เผยแพร่คร้ังล่าสุดเมื่อเดือนเมษายน 2559 ระบุว่ามีเสือโคร่งเหลืออยู่ในป่าธรรมชาติ 2 ตัว ซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้มาจากการตั้งกล้องสำรวจจำนวนประชากรเสือในปีแรกที่เริ่มวิจัย ซึ่งเป็นเพียงครั้งเดียวและครั้งสุดท้ายที่ทีมวิจัยสามารถจับภาพเสือทั้งสองเอาไว้ได้ หลังจากนั้นก็ไม่มีใครได้พบเสือทั้งสองตัวอีกเลย
“ทีมของเราพยายามทำทุกอย่างเท่าที่เราสามารถทำได้ ด้วยทรัพยากรที่เรามีอย่างจำกัด เพื่ออนุรักษ์สายพันธุ์นี้ให้คงอยู่” นักสัตววิทยา จาก WildCRU กล่าว
ท่ามกลางอุปสงค์ในตลาดการค้าเสือระหว่างประเทศที่มีมาก ความตายของ “เสือโคร่งอินโดจีน” ยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันกลุ่มประชากรที่แข็งแรงยังพบได้ในผืนป่าของประเทศไทย ซึ่งมีประมาณ 189 ตัว ทว่าในประเทศอื่นๆ กลับมีสถานะที่สุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อย่างมาก ทั้งในประเทศจีน เหลือประมาณ 7 ตัว, เวียดนาม เหลือน้อยกว่า 5 ตัว และในพม่าก็ไม่มีข้อมูลจำนวนประชากรที่เชื่อถือได้
และเป็นเรื่องน่าเสียดายอย่างมากที่ข่าวการหายไปของเสือโคร่งในประเทศลาว กลับไม่เป็นที่สนใจของผู้คนในประเทศมากนัก
“ในประเทศลาวมีการพูดคุยถึงประเด็นนี้น้อยมาก โดยเฉพาะในแง่ของการเตรียมรับมือและป้องกันไม่ได้สายพันธุ์อื่นๆ ต้องสูญพันธุ์ไปอีกในอนาคต” Rasphone กล่าว “สิ่งเดียวที่รัฐบาลกังวล คือ ผลสรุปของงานวิจัยจะทำให้ภาพลักษณ์ของประเทศเสียหาย พวกเขาไม่สนใจจะใช้มันเป็นบทเรียนเพื่อไม่ให้เกิดความผิดผลาดซ้ำสองกับสัตว์สายพันธุ์อื่นๆ ที่สำคัญ และยังไม่ได้ลงมือทำงานอนุรักษ์”
ในความเห็นของนักวิจัยมองว่า บ่วงดักสัตว์ คือปัญหาใหญ่ที่จะก่อให้เกิดผลกระทบกับสัตว์ชนิดอื่นๆ ในวงกว้างอีกมาก
นักวิจัยยังกล่าวด้วยว่า เสือดาวอาจเป็นสัตว์ตระกูลแมวอีกชนิดที่สูญพันธุ์ไปจากประเทศลาว หลังการสำรวจอย่างเป็นทางการในประเทศเมื่อปี 2547 แต่นักอนุรักษ์ยังหวังว่าอาจมีเสือดาวหลงเหลืออยู่บ้างในผืนป่าน้ำแอด-พูเลย
นอกจากนี้ ยังพบอีกว่า จำนวนสัตว์ชนิดอื่นๆ ต่างมีแนวโน้มลดลงอย่างน่าเป็นห่วง ทั้งสัตว์ผู้ล่าอย่างหมาไน เสือดาว และเสือลายเมฆ หรือในกรณีของสายพันธุ์เหยื่ออย่างกระทิง ก็กลายเป็นสัตว์ป่าที่พบเห็นได้ยากไปแล้วในปัจจุบัน
อย่างไรก็ตาม นักวิจัยกล่าวว่า ทีมงานยังคงทำการสำรวจสัตว์ป่าต่อไป เพื่อค้นหาหลักฐานของสิ่งที่อาจไม่มีอยู่แล้ว และยังกล่าวย้ำให้รัฐบาลหันมาจริงจังกับการสำรวจจำนวนประชากรของเสือโคร่งและเสือดาวต่อไป
อนึ่ง ต่อประเด็นการสูญพันธุ์ของเสือโคร่งในประเทศลาว มีการตั้งข้อสังเกตถึงกรณีที่ลาวยังมีสายพันธุ์ของเสืออีกหลายร้อยตัวในฟาร์มเพาะเลี้ยงภายในประเทศที่เปิดอย่างผิดกฎหมายและเป็นการเลี้ยงเพื่อค้าขายชิ้นส่วนอวัยวะโดยเฉพาะ
ต่อเรื่องนี้ เดิมทีรัฐบาลได้ให้คำมั่นสัญญาแล้วว่าจะปิดฟาร์มเหล่านั้น เพราะมีส่วนเชื่อมโยงกับขบวนการค้าสัตว์ป่าอย่างผิดกฎหมาย แต่จนแล้วจนรอดปัจจุบันยังไม่มีความคืบหน้าใดๆ ที่จะนำไปสู่การบรรลุเป้าหมายที่ว่าเอาไว้เลย
นักวิจัย กล่าวทิ้งท้ายว่า สถานะของสัตว์ป่ายังเป็นเรื่องที่น่าเป็นห่วง และหวังให้ผลการศึกษาชิ้นนี้เป็นแนวทางกำหนดนโยบายการอนุรักษ์สัตว์ป่าหรือเสือในประเทศอื่นๆ ที่ยังคงมีประชากรเหลืออยู่ต่อไปในอนาคต
จำนวนประชากรเสือโคร่งในธรรมชาติปัจจุบันถูกปรับปรุงใหม่เป็น 3,890 ตัวทั่วโลก อ้างอิง จาก การประชุมระหว่างรัฐบาลของกลุ่มประเทศที่มีเสือโคร่ง เมษายน 2016 และ WWF
| ประเทศ | จำนวน (เม.ย. 2016) | ข้อมูลอ้างอิง |
| บังคลาเทศ | 106 | National Survey 2015 |
| ภูฏาน | 103 | National Survey 2015 |
| กัมพูชา | 0 | IUCN 2015 |
| จีน | น้อยกว่า 7 ตัว | IUCN 2015 |
| อินเดีย | 2226 | National Survey 2014 |
| อินโดนีเซีย | 371 | IUCN 2015 (lower range) |
| ลาว | 2 | IUCN 2015 |
| มาเลเซีย | 250 | IUCN 2015 (lower range) |
| พม่า | ไม่มีข้อมูลที่เชื่อถือ | IUCN 2015 |
| เนปาล | 198 | National Survey 2013 |
| รัสเซีย | 433 | National Survey 2015 |
| ไทย | 189 | IUCN 2015 (lower range) |
| เวียดนาม | มากกว่า 5 ตัว | IUCN 2015 |
รัฐบาลในกลุ่มประเทศที่มีเสือโคร่งต่างให้คำมั่นว่าจะเพิ่มจำนวนประชากรเสือโคร่งให้ได้เป็น 2 เท่าภายในปีเสือ 2022 ตามปีนักษัตรไทยและเอเชีย โดยเรียกเป้าหมายนี้ว่า TX2
