สรุปข้อมูลผลกระทบจากโครงการสร้างเขื่อน 10 แห่ง (อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติทับลาน และอุทยานแห่งชาติตาพระยา)

10 เขื่อนที่กรมชลประทาน จะสร้างในพื้นที่ดงพญาเย็น-เขาใหญ่ จะต้องสูญเสียพื้นที่ป่าในความดูแลของอุทยาน แห่งชาติเขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติทับลาน และอุทยานแห่งชาติตาพระยา จำนวนกว่า 19,470.77 ไร่ นอกจากนั้นยัง ต้องสูญเสียพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ 1,295.37 ไร่ ป่าคุ้มครอง 502 ไร่ ป่าสงวนและอื่น ๆ นอกเขตอุทยานแห่งชาติ 300.15 ไร่ รวมทั้งสิ้น 21,567.88 ไร่ รายละเอียดดังต่อไปนี้

แผนที่แสดงโครงการสร้างอ่างเก็บน้ำในพื้นที่อนุรักษ์ บริเวณกลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่

ภาพแสดง ที่ตั้งอ่างเก็บน้ำที่สร้างเสร็จแล้วและมีแผนจะสร้าง รอบแหล่งมรดกโลกกลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ จุดสีแดง คือ อ่างเก็บน้ำที่สร้างแล้ว จุดสีเขียว คือ อ่างเก็บน้ำที่มีแผนจะสร้าง

(1) โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยสะโตน จ.สระแก้ว บริเวณอุทยานแห่งชาติตาพระยา บริเวณที่จะสร้างเขื่อนมีการ บันทึกภาพเสือโคร่งได้ เป็นพื้นที่สำคัญและมีความหลากหลายทางชีวภาพสูงมาก หากมีการก่อสร้างเขื่อนเกิดขึ้นจะต้องสูญเสีย ป่าที่เป็นบ้านของเสือโคร่ง สัตว์ที่อยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ของสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ (IUCN) ถึง 4,579 ไร่ ที่จะส่งผลกระทบต่อคุณค่าความโดดเด่นอันเป็นสากลของแหล่งมรดกโลก

โดยกรมชลประทานส่งรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมส่งตัวรายงานฯ ตัวแก้ไขกลับเข้าไปเมื่อเดือน มิถุนายน 2566

(2) โครงการอ่างเก็บน้ำคลองมะเดื่อ จ.นครนายก ผืนป่าที่มีระบบนิเวศลำธารเฉพาะ ซึ่งเหลืออยู่น้อยมากในประเทศไทย ห่างจากเขื่อนขุนด่านปราการชลเพียง 9 กิโลเมตร 

ป่าคลองมะเดื่อมีลักษณะระบบนิเวศเฉพาะ คือ เป็นป่าริมน้ำ ความยาวกว่า 16 กิโลเมตร เป็นป่าลุ่มน้ำชั้น 1A ที่มีคุณภาพน้ำดีมาก หากมีการสร้างเขื่อนจะต้องสูญเสียพื้นที่ป่า สูญเสียป่าลุ่มน้ำชั้น 1A จำนวน 250 ไร่ พื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ 1,116 ไร่ พื้นที่ป่าคุ้มครองป่าน้ำตกสาลิกา 502 ไร่ ไม่รวม พื้นที่ทำกินและอยู่อาศัยในพื้นที่เขตป่าอนุรักษ์ตามมติคณะรัฐมนตรีอีก 314 ไร่ สูญเสียต้นไม้ยืนต้น 56,721 ต้น

ในพื้นที่สร้างเขื่อนคลองมะเดื่อนั้น มีสัตว์ป่าที่อาศัยอยู่ในพื้นที่โครงการอ่างเก็บน้ำจำนวน 220 ชนิด มีสัตว์ป่าที่อยู่ในสถานภาพใกล้สูญพันธุ์ขององค์กรระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ หรือ IUCN จำนวน 3 ชนิด ได้แก่ หมาใน ชนีมือขาว และมีช้างป่า จำนวน 40-60 ตัว ซึ่งใช้พื้นที่ระหว่างป่าเขาใหญ่ ป่าคลองมะเดื่อ ป่าสาริกาเป็นพื้นที่หากิน อยู่อาศัย และหลบภัย จะสูญเสียพื้นที่อยู่อาศัย ไม่สามารถใช้เส้นทางเดิมได้ จะส่งผลให้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างมีความรุนแรงยิ่งขึ้น

(3) โครงการอ่างเก็บน้ำใสใหญ่-ใสน้อย ต้นกำเนิดของแควหนุมาน มีความยาวประมาณ 27 กิโลเมตร เป็นพื้นที่อยู่อาศัยของช้างป่า กระทิง กวาง หมาใน หมีควาย หากมีการก่อสร้างเขื่อนเกิดขึ้นจะสูญเสียพื้นที่ป่าในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ถึง 3,062 ไร่ หากรวมพื้นที่นอกอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ จะเสียพื้นที่รวมกัน 3,093 ไร่ เดิมจะสร้างเขื่อนขนาดใหญ่ปิดกั้นทั้งใสน้อยใสใหญ่ แต่ถูกคัดค้าน เพราะกระทบพื้นที่มรดกโลก แม้จะมีการลดลงขนาดลง เหลือเพียงเขื่อนใสน้อยตอนล่าง แต่ก็ยังเป็นการสร้างเขื่อนในพื้นที่ป่าอนุรักษ์อยู่ดี

(4) โครงการอ่างเก็บน้ำลำพระยาธาร จังหวัดปราจีนบุรี เป็นโครงการที่เขื่อนจะอยู่ในพื้นที่มรดกโลกทั้งตัวเขื่อนเลย 3,533 ไร่ กระทบการเป็นพื้นที่มรดกโลกมาก เพราะเป็นจุดที่มีการสำรวจพบความสมบูรณ์ของสัตว์ป่า หลายชนิด เช่น กวาง เลียงผา หมีควาย แมวดาว หมาจิ้งจอก รวมถึงพบเสือโคร่ง กระทิง เข้ามาหากินใกล้จุดสร้างอุโมงค์เช่ือมป่าแค่ 2 กิโลเมตร จึง ทำให้เกิดกระแสต่อต้านรุนแรง เนื่องจากเป็นพื้นที่เปราะบางและเป็นพื้นที่แห่งความหวังที่จะเป็นบ้านของเสือโคร่งแห่ง 2 ของ ไทย กรมชลประทานจึงมีการเปลี่ยนแปลงโครงการ แม้จะยกเลิกโครงการอ่างเก็บน้ำลำพระยาธาร แต่กลับผุดอีก 3 โครงการ ขึ้นทดแทน ได้แก่ อ่างเก็บน้ำห้วยซัน อ่างเก็บน้ำคลองยางหมู่ และโครงการเพิ่มความจุอ่างเก็บน้ำทับลาน ที่จะสูญเสียพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่รวมกับพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติทับลานกว่า 1,935.97 ไร่ โดยเมื่อรวมพื้นที่อื่นๆ นอกเขตอุทยานแห่งชาติ ด้วยจะสูญเสียพื้นที่ป่ารวมทั้งสิ้น 2,458.35 ไร่

(5) โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยซัน จังหวัดปราจีนบุรี จะสูญเสียพื้นที่ป่าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ 461.92 ไร่ รวมพื้นที่ป่าอื่นๆ นอกเขตอุทยานฯ 1,597.73 ไร่

(6) โครงการอ่างเก็บน้ำคลองยางหมู่ จังหวัดปราจีนบุรี สูญเสียพื้นที่ป่านอกเขตอุทยาน 469.09 ไร่

(7) โครงการเพิ่มความจุอ่างเก็บน้ำทับลาน จังหวัดปราจีนบุรี สูญเสียพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลาน 391.53 ไร่

(8) โครงการอ่างเก็บน้ำคลองวังมืด จังหวัดปราจีนบุรี สูญเสียพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลาน 1,350 ไร่ เป็นบริเวณที่พบรอยเสือโคร่งหากินใกล้อุโมงค์เช่ือมป่า หลายๆ ฝ่ายเห็นควรที่จะชะลอ จึงไม่มีการดำเนินการต่อ แต่อย่างไรก็ตามโครงการเพียงแค่ชะลอ ไม่ได้ยกเลิก

(9) โครงการอ่างเก็บน้ำคลองบ้านนา จังหวัดสระบุรี (อยู่ในแผน 5 ปี) สูญเสียพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ 1,419.52 ไร่ โดยเมื่อรวมกับผืนป่าอื่นๆ นอกเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่แล้วจะสูญเสียพื้นที่รวมกัน 2,226.65 ไร่

(10) โครงการอ่างเก็บน้ำคลองหนองแก้ว (ยังไม่เข้าแผน) เป็นพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทั้งโครงการ จะเสียผืนป่า ถึง 2,474.88 ไร่

หมายเหตุ ข้อมูลชุดนี้จัดทำขึ้นและมอบแก่ประธานคณะกรรมาธิการการที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สภาผู้แทนราษฎร และอธิบดีกรมชลประทาน