เมื่อสมาคมการท่องเที่ยวและสภาจังหวัดภูเก็ต มีมติเป็นเอกฉันท์เสนอให้รัฐบาลระงับการขุดแร่ในทะเลรอบเกาะภูเก็ตทุกแปลง ความขัดแย้งเรื่องเหมืองแร่จึงทวีความรุนแรงยิ่งขึ้นระหว่างผู้ประกอบการและคนในพื้นที่
กระทั่งในที่สุดก็มีการชุมนุมของมวลชนนับแสนซึ่งนับเป็นการชุมนุมทางสิ่งแวดล้อมที่มีผู้เข้าร่วมมากที่สุดในประวัติศาสตร์ประเทศไทย เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน พ.ศ. 2529 เหตุการณ์บานปลายกลายเป็นเหตุจลาจลเผาโรงงานถลุงแร่แทนทาลัม หรือแร่ผลพลอยได้จากการถลุงดีบุก
ด้วยเหตุผลว่าโรงถลุงแร่กลางเมืองจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ สิ่งแวดล้อม และอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่กำลังเฟื่องฟู ผลจากการจลาจลครั้งนี้ทำให้บริษัทที่รับสัมปทานต้องจบบทบาทไปในที่สุด พร้อมกับคำพูดที่ตอกย้ำการท่องเที่ยวว่า
“เก็บหาดป่าตองเอาไว้ให้ฝรั่งมานอนแก้ผ้าเล่นจะมีประโยชน์สักแค่ไหนกัน”
เหตุการณ์นั้นนับเป็นหมุดหมายสำคัญทางประวัติศาสตร์ที่แสดงว่าชาวภูเก็ตได้หันหลังให้กิจการเหมืองแร่ แม้ว่าที่ผ่านมาผู้คนต่างจดจำว่าอุตสาหกรรมเหมืองแร่มีส่วนสร้างเศรษฐกิจอันรุ่งโรจน์ให้ภูเก็ต แต่พวกเขากลับเลือกจะเก็บภูเก็ตไว้เป็นไข่มุกแห่งอันดามัน หากเหตุการณ์ในครั้งนี้จบลงด้วยการเลือกอุตสาหกรรมเหมืองแร่ ประเทศไทยคงอาจจะไม่มีคำว่า “ไข่มุกแห่งอันดามัน” หลงเหลือให้เราได้ยิน
แม้ว่าเวลาจะผ่านไปกว่า 30 ปีแล้วตั้งแต่เหตุการณ์ครั้งนั้น ปัจจุบันรัฐบาลได้มีกฎหมายกำกับดูแลการทำเหมืองแร่ แตกต่างจากครั้งในอดีต แต่โครงการเหล่านี้ก็ยังคงสร้างผลกระทบไม่ต่างไปจากเดิม อย่างการปนเปื้อนของสารหนูในสิ่งแวดล้อมจากการทำเหมืองดีบุกในตำบลร่อนพิบูลย์ จังหวัดนครศรีธรรมราช การปนเปื้อนตะกั่วในลำห้วยคลิตี้ จังหวัดกาญจนบุรี ปัญหามลพิษอากาศ บริเวณตำบลพระลาน จังหวัดสระบุรี ฯลฯ และผลกระทบเหล่านี้ยังคงอยู่ไม่ได้หายไปไหนเหมือนกับกรณีของเหมืองแร่ เขตพระลาน ที่มีกิจกรรมการทำเหมืองสร้างผลกระทบมาอย่างยาวนาน
ในปี 2563 มูลค่า การผลิต นำเข้า ส่งออกของทรัพยากรแร่มีมูลค่าถึง 200,000 ล้านบาท แต่แลกมาด้วยปัญหาสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลกระทบต่อเนื่องอย่างยาวนานต่อประชาชนและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่
อุตสาหกรรมเหมืองแร่ เป็นประเด็นที่ยังคงถูกตั้งคำถามในแง่ความของคุ้มค่าจากลงทุนที่แลกมาด้วยผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม และสุขภาพของประชาชนที่เสียไปนั้นคุ้มค่าหรือไม่ ?
อ้างอิง
- เหมืองแร่ ไทย ประวัติศาสตร์และสถานะความมั่งคั่งบนทุกขลาภจากชีวิตมนุษย์
- รายงานสถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อมประจำปี 2564
- ภาพประกอบ ธนกฤต แดงทองดี
ผู้เขียน
เราไม่มีทางอนุรักษ์สิ่งที่เราไม่เห็นคุณค่า และเราไม่มีทางเห็นคุณค่าถ้าเราไม่รู้จักมัน
บทความอื่นๆ
เชิญร่วมฟังคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด กรณีกลุ่มอนุรักษ์ป่าชุมชนฯ ฟ้องขอให้เพิกถอนหนังสืออนุญาตเข้าทำประโยชน์เขตป่าสงวนฯ และประทานบัตรเพื่อทำเหมืองแร่หินปูนดงมะไฟ
ชาวบ้านเขาโจด รุกยื่นคัดค้านเหมืองแร่ หวั่นกระทบวิถีชีวิต-พื้นที่ป่าต้นน้ำ
ชาวบ้านเขาโจด รวมตัวคัดค้านเหมืองแร่ ห่วงกระทบวิถีชีวิตคนกับป่าอนุรักษ์ 
“กูปรี” สิ่งมีชีวิตที่เหลือเพียงภาพถ่าย ปัจจุบันสูญพันธุ์ไปแล้วจากป่าไทย
