เถาวัลย์ คือพืชชนิดหนึ่งอยู่ในกลุ่มพรรณไม้เลื้อย ดำรงชีวิตโดยเปลี่ยนแปลงอวัยวะส่วนหนึ่งไปพันกับหลักหรือต้นไม้อื่น ๆ ต้องการสิ่งยึดเกาะ ไม่สามารถทรงตัวได้โดยลำพัง จึงมักเลื้อยพันต้นไม้ใหญ่หรือสิ่งพยุงเป็นที่ยึดเกาะเพื่อให้ลำต้นเจริญอยู่ได้ โดยสามารถแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือพวกที่เป็นเถาวัลย์เนื้ออ่อน (Vines) และพวกที่เป็นเถาวัลย์เนื้อแข็ง (Lianas)
เถาวัลย์หนึ่งยอดสามารถเติบโตได้วันละ 15 เซนติเมตร โดยเถาวัลย์สามารถดูดแร่ธาตุและน้ำได้ ทางราก ทางปมรากข้างลำต้น แต่ในป่าที่ค่อนข้างจะมีแสงส่องลงถึงพื้นน้อย เถาวัลย์จะมีความสามารถในการทอดเลื้อยไปได้เรื่อยๆ จนสามารถสังเกตเห็นได้ว่ายาวถึงหลายสิบเมตร ซึ่งในบางฤดูที่เถาวัลย์ได้รับแสงไม่เพียงพอต่อการเจริญเติบโต จึงต้องมีการปรับตัวโดยลดการสร้างใบเพื่อลดกระบวนการสังเคราะห์อาหารจึงทำให้การออกดอกลดลงตามไปด้วย สิ่งนี้เป็นการปรับตัวเพื่อลดพลังงานสมสะไว้ใช้ในยามลำบากและรักษาชีวิตไว้นั้นเอง
