หากเราต้องเผชิญหน้ากับไฟป่ายังรับมือได้ยาก แล้วถ้าเป็นสัตว์ป่า เขาจะมีวิธีการหนีเอาตัวรอดอย่างไร?
เมื่อฤดูกาลไฟป่ามาเยือน ไม่เพียงแต่เราที่ได้รับผลกระทบ แต่บรรดาสัตว์น้อยใหญ่ที่อยู่ในป่า ต่างก็ได้รับผลกระทบจากไฟป่าทั้งทางตรงและทางอ้อม หากเป็นสัตว์ป่าที่รับรู้ได้ไวและหนีได้รวดเร็ว คงมีโอกาสหนีและสามารถเอาตัวรอดจากไฟป่าได้
ในทางกลับกัน หากเป็นสัตว์ป่าที่เคลื่อนไหวช้า และไม่สามารถหลบหลีกไฟป่าได้ สัตว์ป่าเหล่านี้จะมีวิธีการรับมือกับไฟป่าได้อย่างไร วันนี้แอดมินชวนมาทำความเข้าใจกับพฤติกรรมของสัตว์ป่า เมื่อต้องเผชิญหน้ากับไฟป่าจะมีวิธีการป้องกันหรือวิธีการเอาตัวรอดได้อย่างไรบ้าง?
หนึ่งในตัวอย่างสัตว์ป่าไทยที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากไฟป่า และอยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากปัญหาไฟป่าที่รุนแรงมากขึ้น นั่นคือ ‘เต่าปูลู’
เต่าปูลู หรือ Big-headed Turtle มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Platysternon megacephalum เป็นเต่าน้ำจืด สามารถพบได้ในลำธาร น้ำตกบนภูเขาสูงหรือป่าดิบชื้น มักพบการกระจายในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภูเขาตามภาคเหนือในประเทศไทย
ด้วยลักษณะถิ่นอาศัยของเต่าปูลูที่อาศัยอยู่ในป่าต้นน้ำที่มีความอุดมสมบูรณ์ เต่าปูลู จึงถือเป็นตัวชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่าได้ ทว่าภัยคุกคามจากไฟป่าที่รุนแรงมากขึ้น กำลังส่งผลกระทบโดยตรงต่อถิ่นอาศัยและจำนวนประชากรของเต่าปูลู โดยเฉพาะประชากรที่มีจำนวนลดน้อยลงและทำให้ตกอยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ในปัจจุบัน
เต่าปูลู มีลักษณะทางกายภาพและพฤติกรรมที่แตกต่างจากเต่าชนิดอื่น ๆ เนื่องจากกระดองเต่ามีลักษณะเล็กและแบน หัวเต่าขนาดใหญ่ ปากคมแข็งแรงคล้ายปากนกแก้ว และมีขนาดขาที่ใหญ่เช่นกัน ทำให้อวัยวะทั้งหมดนี้ไม่สามารถหดกลับเข้ากระดองได้ รวมถึงพฤติกรรมการเคลื่อนที่ที่ค่อนข้างช้า จึงทำให้เต่าปูลูไม่สามารถหนีจากไฟป่าที่กำลังลุกลามได้
ด้วยเหตุผลนี้จึงถือให้ เต่าปูลู เป็นสัญลักษณ์ของการป้องกันการเกิดไฟป่าและเป็นตัวแทนของสัตว์ป่า เพื่อให้ตระหนักถึงความสำคัญของสัตว์ป่าในระบบนิเวศ ที่ไม่สามารถรับมือและหนีจากไฟป่าได้ ส่งผลให้จำนวนประชากรลดลง และอาจสูญพันธุ์ได้ในอนาคต
ย้อนกลับไปเมื่อปี 2562 – 2563 ไฟป่าในออสเตรเลีย ได้สร้างความเสียหายครั้งใหญ่ต่อประชากรสัตว์ป่า มีการประเมินว่าสัตว์ป่าเกือบ 500 ล้านตัว เสียชีวิตจากไฟป่าในครั้งนั้น โดยเฉพาะโคอาล่าที่คาดว่าตายไปกว่า 8,000 ตัว หรือประมาณหนึ่งในสามของประชากรในถิ่นอาศัย ซึ่งส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อระบบนิเวศและสัตว์ป่าชนิดอื่น ๆ
หรือไฟป่าในแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา สัตว์ป่าหลายชนิดได้รับผลกระทบอย่างหนักจากไฟป่าเช่นกัน อย่างสิงโตภูเขาที่ต้องอพยพย้ายถิ่นฐาน และสูญเสียถิ่นอาศัยเดิม รวมถึงสัตว์ชนิดอื่น ๆ ต่างก็ได้รับผลกระทบจากการขาดแคลนอาหาร น้ำ และถิ่นอาศัย
รวมถึงไฟป่าที่เกิดขึ้นในประเทศไทย แม้จะยังไม่มีข้อมูลจำนวนประชากรสัตว์ป่าที่ได้รับผลกระทบอย่างชัดเจน แต่สัตว์ป่าส่วนใหญ่ที่พบมักจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมขนาดเล็ก เช่น แมวดาว เสือปลา นางอาย ลูกกระรอกบิน หรือลูกหมีควาย ซึ่งได้รับผลกระทบจากการหนีไฟป่าไม่ทัน หรือสัตว์ป่าบางชนิดที่วิ่งได้เร็วและหนีไฟป่าทัน อาจมีพฤติกรรมตกใจเพราะความร้อนและควันไฟ ทำให้เกิดอุบัติเหตุขณะหนีไฟป่าได้
อย่างไรก็ตาม แม้สัตว์ป่าบางชนิดจะสามารถเอาตัวรอดและหลีกหนีไฟที่กำลังเผาไหม้ได้ แต่สุดท้ายต่างก็ได้รับผลกระทบจากการสูญเสียถิ่นอาศัย แหล่งน้ำ และอาหาร นำมาซึ่งการสูญเสียในที่สุด
ไฟป่า จึงไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบต่อมนุษย์เท่านั้น แต่ยังสร้างความเสียหายอย่างมากต่อระบบนิเวศ และสิ่งมีชีวิตในพื้นที่ ดังนั้น การป้องกันไฟป่าที่ดีที่สุด คือการไม่ทำกิจกรรมใดใดทั้งสิ้นที่ก่อให้เกิดไฟป่า โดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม
อ้างอิง
- เต่าปูลู
- สัตว์ป่า 500 ล้านตัวตายจากไฟป่าออสเตรเลีย ระบบนิเวศพังพินาศ
- เศร้า! 480 ล้านชีวิตสัตว์ออสเตรเลีย ตายในวิกฤตไฟป่า
ผู้เขียน
สาวแว่นทาสแมวที่ชอบบอกเล่าเรื่องราวผ่านลายเส้น มีธรรมชาติช่วยฮีลใจ และหลงใหลในพระจันทร์เสี้ยว
