‘รอยเท้าน้ำ’ (Water footprints) มีบทบาทในการขับเคลื่อนภาคอุตสาหกรรมต่อการอนุรักษ์อย่างไร?

‘รอยเท้าน้ำ’ (Water footprints) เป็นการวัดปริมาณการใช้น้ำจืดทั้งสะอาดและปนเปื้อนของผลิตภัณฑ์ต่างๆ รวมถึงการบริการ ตัวชี้วัดนี้จะพิจารณาการใช้น้ำทั้งทางตรงและทางอ้อมตลอดห่วงโซ่การผลิต รอยเท้าน้ำมีองค์ประกอบสามส่วนคือ 

รอยเท้าน้ำสีเขียว (Green water) หมายถึงปริมาณน้ำฝนที่ใช้ (ระเหยหรือรวมเข้ากับผลิตภัณฑ์) ในระหว่างการผลิต 

รอยเท้าน้ำสีฟ้า (Blue water) คำนึงถึงทรัพยากรน้ำผิวดินและน้ำใต้ดินที่ใช้ไป (ระเหยรวมอยู่ในผลิตภัณฑ์ หรือนำมาจากแหล่งน้ำแห่งเดียวและไม่ถูกส่งกลับไปยังที่เดิม) ในระหว่างการผลิต 

สุดท้ายคือรอยเท้าน้ำสีเทา (Grey water) โดยจะวัดปริมาณน้ำจืดที่จำเป็นในการดูดซึมสารมลพิษและการบำบัดคุณภาพน้ำกลับสู่มาตรฐานที่กำหนดเอาไว้ ซึ่งสะท้อนถึงผลกระทบของมลพิษทางน้ำ 

อุตสาหกรรมต่างๆ กำลังเผชิญกับความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมที่เพิ่มขึ้นในยุคโลกเดือด (Global boiling) การตอบสนอง แนวคิดเรื่องความรับผิดชอบในห่วงโซ่อุปทานน้ำ จึงกลายเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน การนำรูปแบบการรับรองผลิตภัณฑ์ สามารถก้าวไปสู่หลักปฏิบัติที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น โดยส่งเสริมความสัมพันธ์ทางชีวภาพระหว่างการเติบโตทางเศรษฐกิจและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม 

แนวคิดเรื่องการใช้น้ำมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ความกระจ่างเกี่ยวกับการใช้น้ำในอุตสาหกรรมทั้งหมด รวมถึงการบริโภคทางตรง เช่น น้ำที่ใช้ในกระบวนการผลิต และการใช้ทางอ้อมซึ่งสามารถสืบย้อนกลับไปยังวัตถุดิบที่มาจากสถานที่ห่างไกล การประเมินที่ครอบคลุมนี้เน้นย้ำถึงความซับซ้อนของการใช้น้ำ ส่งเสริมให้อุตสาหกรรมต่างๆ ระบุความไร้ประสิทธิภาพ และสำรวจวิธีการอนุรักษ์น้ำ บริษัทต่างๆ สามารถได้รับข้อมูลเชิงลึกจากผลวิเคราะห์รอยเท้าน้ำอย่างถี่ถ้วน ทำให้สามารถปรับปรุงการดำเนินงานและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้

รอยเท้าน้ำที่วัดได้ส่งเสริมวัฒนธรรมของการเปรียบเทียบและความรับผิดชอบภายในอุตสาหกรรม บริษัทต่างๆ สามารถเปรียบเทียบประสิทธิภาพการใช้น้ำกับมาตรฐานอุตสาหกรรมและคู่แข่งได้ อาทิ สินค้าในราคาที่เท่ากันแต่ความรับผิดชอบการใช้น้ำต่างกัน ผู้บริโภคก็จะเลือกบริษัทที่มีการจัดการน้ำได้เกิดประโยชน์มากกว่า

โดยกำหนดเป้าหมายในการปรับปรุงอย่างทะเยอทะยาน ความได้เปรียบทางการแข่งขันนี้ขับเคลื่อนนวัตกรรมและส่งเสริมความมุ่งมั่นสู่ความเป็นเลิศ ในขณะที่ธุรกิจแข่งขันกันเพื่อแย่งชิงส่วนแบ่งการตลาด ในฐานะผู้นำด้านความยั่งยืน การเปรียบเทียบจะกระตุ้นให้เกิดการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง โดยผลักดันให้อุตสาหกรรมนำแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดและเทคโนโลยีที่ลดการใช้น้ำมาใช้ 

เมื่อต้องเผชิญกับการขาดแคลนน้ำและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อุตสาหกรรมที่เข้าใจอย่างชัดเจนถึงการพึ่งพาน้ำสามารถคาดการณ์และลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการขาดแคลนน้ำและการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบได้อย่างแม่นยำ ด้วยการใช้แนวทางปฏิบัติในการใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ บริษัทต่างๆ สามารถปกป้องการดำเนินงานของตนจากความผันผวนของปริมาณน้ำที่มีอยู่ และได้เปรียบในการแข่งขันในช่วงเวลาที่ไม่แน่นอน

เมื่อความต้องการทรัพยากรน้ำเพิ่มขึ้น รัฐบาลและหน่วยงานกำกับดูแลก็เริ่มเข้มงวดมากขึ้นเกี่ยวกับการใช้น้ำ บริษัทที่ริเริ่มลดการใช้น้ำจะอยู่ในสถานะที่ดีกว่าในการปฏิบัติตามกฎระเบียบ และยังมีสิทธิ์ได้รับสิ่งจูงใจ เช่น การลดหย่อนภาษี หรือเงินอุดหนุนสำหรับการใช้เทคโนโลยีประหยัดน้ำ แนวทางเชิงรุกนี้ช่วยให้ธุรกิจหลีกเลี่ยงบทลงโทษที่อาจเกิดขึ้นและสนับสนุนวัตถุประสงค์นโยบายสาธารณะ ทำให้เกิดสภาพแวดล้อมด้านกฎระเบียบที่ดี อีกทั้งสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDG) ในข้อที่ 6 ว่าด้วยเรื่องของ น้ำสะอาดและสุขาภิบาล (Clean Water and Sanitation) ในส่วนของเส้นทางของน้ำที่มองไม่เห็น (The path of virtual water) ที่ว่าด้วยเรื่องของ ปริมาณน้ำจืดทั้งหมดที่ใช้ในการผลิตสินค้าและบริการที่บริโภคโดยบุคคล ชุมชน หรือกิจกรรมทางธุรกิจ

บริษัทต่างๆ อยู่ภายใต้การตรวจสอบอย่างละเอียดเกี่ยวกับผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในตลาดที่คำนึงถึงสังคมในปัจจุบัน ด้วยความมุ่งมั่นในการลดปริมาณการใช้น้ำ บริษัทต่างๆ จึงสามารถปฏิบัติตามเป้าหมายความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร (Corporate social responsibility หรือ CSR) ได้ ซึ่งดึงดูด นักลงทุน และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียดีขึ้น ส่งผลให้ ความสำคัญในการดูแลสิ่งแวดล้อมเป็นการเงื่อนไขในการตัดสินใจทางธุรกิจที่มีคุณค่า 

การลดรอยเท้าน้ำให้เหลือน้อยที่สุดสามารถประหยัดต้นทุนได้อย่างมากและยังได้รับผลประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อมและชื่อเสียงอีกด้วย การจัดหา การบำบัด และการกำจัดน้ำอาจมีราคาแพง แต่แนวทางปฏิบัติด้านการใช้และการนำมาใช้ใหม่อย่างมีประสิทธิภาพสามารถช่วยลดต้นทุนเหล่านี้ได้ ประสิทธิภาพการใช้น้ำจึงกลายเป็นปัจจัยสำคัญสำหรับทั้งความยั่งยืนและผลกำไร อีกทั้งยังกระตุ้นนวัตกรรมและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี

แบรนด์แฟชั่นรักษ์โลกอย่าง Patagonia ที่มีชื่อเสียงจากการผลิตอุปกรณ์ปีนเขาที่ไม่ทำลายพื้นผิวทางภูมิศาสตร์ ซึ่งมุ่งมั่นในการวางมาตรฐานเรื่องความยั่งยืนและการดูแลสิ่งแวดล้อม ได้เป็นตัวอย่างให้กับอุตสาหกรรมเครื่องแต่งกายโดยใช้รอยเท้าน้ำเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม จากการวิเคราะห์และจัดการปริมาณน้ำอย่างรอบคอบ โครงการริเริ่มของแบรนด์ ได้แก่ การใช้วัสดุรีไซเคิลและผ้าฝ้ายออร์แกนิก ซึ่งช่วยลดปริมาณน้ำได้อย่างมากเมื่อเทียบกับวัสดุทั่วไป 

นอกจากนี้ Patagonia ยังลงทุนในเทคโนโลยีประหยัดน้ำในกระบวนการผลิตของบริษัท และมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในโครงการอนุรักษ์แม่น้ำและมหาสมุทรเพื่อรักษาทรัพยากรน้ำ ด้วยการจัดลำดับความสำคัญในการวัดและการลดปริมาณน้ำ Patagonia จึงลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้เหลือน้อยที่สุด และสร้างแรงบันดาลใจให้ลูกค้าและธุรกิจอื่นๆ ตระหนักถึงคุณค่าของการดูแลน้ำ 

การกระทำของ Patagonia แสดงให้เห็นว่าการจัดการรอยเท้าน้ำไม่เพียงแต่เกี่ยวกับการปฏิบัติตามกฎระเบียบหรือการประหยัดต้นทุนเท่านั้น แต่ยังเป็นลักษณะพื้นฐานของการดำเนินธุรกิจที่มีจริยธรรมและความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมอีกด้วย

อุตสาหกรรมอะโวคาโดในแคลิฟอร์เนียเป็นอีกตัวอย่างที่ดีเยี่ยมว่ารอยเท้าน้ำมีความสำคัญในการส่งเสริมการดูแลสิ่งแวดล้อมในภาคเกษตรกรรมอย่างไร เนื่องจากรัฐแคลิฟอร์เนียเผชิญกับความท้าทายในการขาดแคลนน้ำอย่างต่อเนื่อง ผู้ปลูกอะโวคาโดจึงตระหนักมากขึ้นถึงความสำคัญของการจัดการการใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ อุตสาหกรรมมีความก้าวหน้าอย่างมากในการนำแนวปฏิบัติที่ช่วยลดการใช้น้ำและเพิ่มความยั่งยืน ตัวอย่างเช่น ระบบชลประทานที่มีความแม่นยำซึ่งส่งน้ำไปยังรากพืชโดยตรง จึงเป็นการใช้น้ำให้เกิดประโยชน์ที่สุด 

นอกจากนี้ ความพยายามของอุตสาหกรรมในการบูรณาการเซ็นเซอร์ความชื้นในดินและกำหนดเวลาการชลประทานตามสภาพภูมิอากาศเป็นข้อพิสูจน์ถึงความมุ่งมั่นในการลดปริมาณน้ำ จากการมุ่งเน้นไปที่ประสิทธิภาพการใช้น้ำ อุตสาหกรรมอาโวคาโดในแคลิฟอร์เนียสามารถรักษาความยั่งยืนและมีส่วนช่วยในการรักษาทรัพยากรน้ำที่สำคัญได้มากขึ้น แนวทางนี้เป็นตัวอย่างที่ดีเยี่ยมว่าอุตสาหกรรมต่างๆ โดยเฉพาะอุตสาหกรรมที่ต้องพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติ สามารถเป็นผู้นำตัวอย่างในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมโดยการจัดการปริมาณน้ำอย่างระมัดระวังได้อย่างไร

อุตสาหกรรมปศุสัตว์เป็นผู้บริโภคน้ำรายใหญ่ มีความสำคัญอย่างยิ่งในการจัดการปริมาณน้ำในภาคส่วนนี้เพื่อการเกษตรที่ยั่งยืนและการดูแลสิ่งแวดล้อม แบรนด์ชั้นนำบางแบรนด์ให้ความสำคัญกับความยั่งยืนในอุตสาหกรรมปศุสัตว์และเป็นตัวอย่างในการบรรลุเป้าหมายนี้ หลายบริษัทได้มุ่งเน้นไปที่การลดการปล่อยน้ำผ่านแนวทางปฏิบัติที่เป็นนวัตกรรม เช่น การใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในการเลี้ยงสัตว์ การปรับอาหารสัตว์ให้เหมาะสมเพื่อให้ใช้น้ำน้อยลงในการผลิต และการลงทุนในเทคโนโลยีทีทำให้น้ำบริสุทธิ์เพื่อนำกลับมาใช้ใหม่ 

แบรนด์สินค้าจากปศุสัตว์ที่ยั่งยืน จะนำแนวทางปฏิบัติด้านการเกษตรแบบปฏิรูปมาใช้เพื่อเสริมสร้างสุขภาพของดิน ซึ่งนำไปสู่การกักเก็บน้ำในที่ดินได้ดีขึ้น และลดความจำเป็นในระบบชลประทาน จากการจัดลำดับความสำคัญในการลดการปล่อยน้ำ 

แนวทางนี้สนับสนุนความสามารถในการจัดหาน้ำในระยะยาว และสอดคล้องกับความต้องการของผู้บริโภคที่เพิ่มขึ้นสำหรับผลิตภัณฑ์ที่รับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม แบรนด์ปศุสัตว์ที่มุ่งมั่นต่อความยั่งยืนมีความสำคัญอย่างยิ่งในการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมไปสู่การใช้น้ำอย่างมีความรับผิดชอบและการดูแลสิ่งแวดล้อมมากขึ้น

โดยสรุปแล้ว รอยเท้าน้ำ มีความสำคัญอย่างยิ่งในการชี้นำอุตสาหกรรมไปสู่การดูแลสิ่งแวดล้อม ซึ่งได้รับการยอมรับมากขึ้นเรื่อยๆ ว่าเป็นรากฐานที่สำคัญสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน ด้วยการประเมินและจัดการการใช้น้ำอย่างเข้มงวดจากการบังคับใช้ผ่านข้อกฏหมายควบคุมการผลิต รอยเท้าน้ำยังส่งเสริมความร่วมมือระหว่างอุตสาหกรรม รัฐบาล และชุมชน ผ่านความเชื่อมโยงของระบบน้ำทั่วโลกของเราและการดำเนินการร่วมกันที่จำเป็นเพื่อปกป้องวัฎจักรของน้ำไม่ให้เสียสมดุลไป

อ้างอิง

• Understanding the impact of our water footprint
• Our Environmental Responsibility Programs
• Everything we use, wear, buy, sell and eat takes water to make.
• Patagonia doesn’t use the word ‘sustainable.’ We should ever more so.
• California Avocado Sustainability
• The Water Footprint of Beef: Industrial vs. Pasture-Raised
• SDG 6 – The path of virtual water