‘ฉลาม’ เป็นสัตว์ผู้ล่าที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารในระบบนิเวศทางทะเล คอยควบคุมและรักษาท้องทะเลให้อยู่ในสภาวะสมดุล ‘ฉลาม’ จึงมีความสำคัญไม่ต่างกับ ‘เสือ’ ในป่าใหญ่
การที่ฉลามหายไปจะส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหารในทะเลอย่างมาก เพราะไม่ใช่เพียงแค่ฉลามที่หายไป แต่ปลาชนิดอื่น รวมถึงปะการังก็หายไปด้วยเช่นกัน มีการศึกษาพบว่า เมื่อผู้ล่าสูงสุดอย่างฉลามหายไป จำนวนผู้ล่าระดับรองลงมาจะเพิ่มปริมาณมากขึ้น ทำให้เกิดการล่าปลากินพืชมากตามไปด้วย เมื่อปลากินพืชลดจำนวนลง ก็จะส่งผลให้ปริมาณสาหร่ายเพิ่มขึ้น ทำให้สาหร่ายในระบบนิเวศขยายตัวแย่งพื้นที่ปะการัง จนนำไปสู่สภาวะปะการังเสื่อมโทรมได้
ดังนั้นฉลามที่เป็นสัตว์ผู้ล่าที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหาร จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะช่วยรักษาสมดุลให้กับระบบนิเวศแห่งท้องทะเลได้
องค์กร Wild Aid ได้จัดทำสื่อโฆษณา ‘ทะเลคลั่ง’ ภายใต้โครงการรณรงค์ ‘ฉลองไม่ฉลาม’ โดยได้รับแรงบันดาลใจจากผลวิจัยของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ซานดิเอโก สหรัฐอเมริกา ปี พ.ศ. 2548 ที่พบว่า เมื่อฉลามในแนวปะการังทะเลแคริบเบียนถูกจับมากเกินไปและมีจำนวนลดน้อยลง จะเกิดผลกระทบเป็นลูกโซ่ และอาจทำให้แนวปะการังฟื้นตัวจากปัจจัยคุกคามอื่น ๆ ที่เกิดจากมนุษย์ได้อย่างยากลำบาก จนเกิดเป็นปรากฏการณ์ทะเลคลั่งเหมือนดังโฆษณาข้างต้น
ในแต่ละปีฉลามราว 100 ล้านตัวถูกฆ่า ในจำนวนนี้ครีบจากฉลามกว่า 73 ล้านตัว ถูกนำไปทำเป็นเมนู ‘ซุปหูฉลาม’
‘หูฉลาม’ แท้จริงแล้วคือส่วนของ ‘ครีบ’ ฉลาม ซึ่งไม่เฉพาะเจาะจงว่าเป็นครีบส่วนใด และ ‘เมนูหูฉลาม’ เกิดจากการล่าฉลามเพื่อตัดครีบมาทำเมนูนี้โดยเฉพาะ โดยฉลามจะถูกลากขึ้นมาเพื่อเฉือนเอาเฉพาะส่วนครีบออกทั้งหมด ก่อนจะถูกโยนทิ้งกลับลงสู่ทะเลอีกครั้ง
ทว่า การกระทำเช่นนี้นอกจากจะทำให้ฉลามต้องจมน้ำตายทั้งเป็น เนื่องจากสูญเสียครีบอันเป็นอวัยวะสำคัญในการดำรงชีวิตแล้ว ยังเป็นการกระทำอันโหดร้ายจากมนุษย์ที่เรียกตัวเองว่าเป็น ‘สัตว์ประเสริฐ’ กว่าสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ด้วย
เมนูหูฉลาม ถึงแม้จะถูกมองว่าเป็นอาหารเลิศหรูของคนชั้นสูง แต่ความจริงแล้ว หูฉลามเป็นเพียงแค่กระดูกอ่อนที่ไม่ได้มีรสชาติอะไรเลย ความอร่อยมาจากเครื่องปรุงที่เสริมเข้าไปเท่านั้น และมีการวิจัยพบว่าครีบฉลามนั้นไม่ได้มีคุณค่าทางสารอาหารมากไปกว่าอาหารอื่น ๆ เลย และอาจน้อยกว่าไข่เป็ด 1 ฟองอีกด้วย
เราสามารถอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล และไม่ให้เกิดปรากฏการณ์ทะเลคลั่งได้ เพียงแค่หยุดซื้อและหยุดบริโภคหูฉลาม เพราะหยุดซื้อเท่ากับหยุดฆ่า เราสามารถเลือกได้ว่าจะให้ฉลามเป็นเพียงแค่ส่วนประกอบในเมนูหูฉลาม หรือเป็นผู้ล่าที่ยิ่งใหญ่ที่คอยรักษาสมดุลแห่งท้องทะเลต่อไป
อ้างอิง
- ร่วมรณรงค์ ฉลองไม่ฉลาม
- ‘หูฉลาม’ เมนูจักรพรรดิเปื้อนเลือด ชะตาเจ้าสมุทรในถ้วยซุปไร้ประโยชน์
- ฉลาม…นักล่าผู้รักษาสมดุลแห่งท้องทะเล
ผู้เขียน
สาวแว่นทาสแมวที่ชอบบอกเล่าเรื่องราวผ่านลายเส้น มีธรรมชาติช่วยฮีลใจ และหลงใหลในพระจันทร์เสี้ยว
