ในดินแดนรกร้างว่างเปล่าที่ที่ยังไม่มีวัฒนธรรมใดก่อกำเนิดเกิดขึ้นมา สิ่งมีชีวิตต่างพึ่งพาอาศัยกันในโลกอันกว้างใหญ่บนพื้นฐานที่ว่าผู้แกร่งกว่าคือผู้อยู่รอดและผู้ที่ยืนอยู่บนยอดนั้นก็คือ ‘ราชันย์’ จะเป็นอะไรได้นอกจาก ‘เสือ’ ด้วยขนาดตัว พละกำลัง ความคล่องแคล่ว เสือครองตำแหน่งราชันย์มาเป็นเวลาเนิ่นนาน คอยดูแลทุกอย่างให้อยู่ในความสมดุล มีหน้าที่เป็น ‘ผู้ควบคุมจำนวนประชากร’ สัตว์กินพืชในผืนป่าไม่ให้มีจำนวนมากเกินไป
หน้าที่ที่ดูผิวเผินเหมือนไม่มีอะไร แต่กลับมีความสำคัญอย่างมาก หากเราลองมาไตร่ตรองอย่างถี่ถ้วน เริ่มต้นตั้งแต่ตัวเสือ เสือเพศผู้หนึ่งตัวมีขนาดพื้นที่อาศัยประมาณ 267 – 300 ตารางกิโลเมตร ประมาณ 187,000 ไร่ (ประมาณพื้นที่พัทยาทั้งหมด) นี่คือพื้นที่ของเสือตัวผู้ 1 ตัว
โดยในพื้นที่นั้นต้องมีเหยื่อที่อุดมสมบูรณ์ ประกอบไปด้วย กระทิง กวางป่า หมูป่า เก้ง และวัวแดง เป็นหลัก นี่คืออาหารของเสือ แต่ตัวเหยื่อเองก็มีความต้องการอาหารที่แตกต่างกัน นั้นทำให้ต้องมีอาหารที่แตกต่างกันไปตามแต่ละชนิดเหยื่อ และสิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งก็คือ พื้นที่อยู่อาศัยที่เพียงพอ เสือจึงจะอยู่รอดได้ในภาวะปกติ
จนกระทั่งมนุษย์ได้ปรากฎตัวขึ้น ราชันย์บนบัลลังก็ได้เปลี่ยนไปพร้อมด้วยระบบนิเวศที่เปลี่ยนไปตลอดกาล มนุษย์เริ่มล่าสัตว์ที่เป็นเหยื่อของเสือมาเป็นอาหารให้ตัวเอง บุกรุกพื้นที่อยู่อาศัย เปลี่ยนเป็นของตัวเองสร้างบ้านเรือน สิ่งอำนวยความสะดวก และยิ่งนานวันประชากรยิ่งเพิ่มขึ้นความต้องการก็มากขึ้น
ส่งผลให้พื้นที่อยู่อาศัยของเสือและเหยื่อลดลง และเมื่อพื้นที่อาศัยลดลงพืชที่เป็นอาหารของเหยื่อก็ลดลง เมื่อเหยื่อลดลงเสือก็ลดลงตามไปด้วย ยังไม่รวมถึงปัจจัยอื่น ๆ เช่นการล่าเพื่อเอาหนัง เกมส์กีฬา ความสนุก ล้วนทำให้เสือมีจำนวนน้อยลงเรื่อย ๆ เมื่อเสือน้อยลงก็ส่งผลให้เหยื่อมีจำนวนมากขึ้น เมื่อไม่มีใครมาคอยควบคุม พวกมันก็เพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อจำนวนมากขึ้นความต้องการอาหารก็มากขึ้นตาม พืชเริ่มโตไม่ทันตามสัตว์ สัตว์ขนาดเล็กเริ่มหดหายเพราะแย่งอาหารไม่ทัน เมื่อสัตว์ขนาดเล็กหายไป พืชก็หายตาม เมื่อพืชหาย สัตว์กินพืชก็ขาดอาหาร
เหตุการณ์แบบนี้เคยเกิดขึ้นใน Yellow stone ที่หมาป่าไคโอตี้หายไป ทำให้กวางเอลก์เพิ่มขึ้น กินพืชต้นอ่อนต่าง ๆ ที่จะโตมาเป็นไม้ใหญ่ เมื่อไม่มีต้นไม้ใหญ่การจับคู่ทำรังนกจึงลดลง นอกจากนี้ยังกินพืชริมน้ำที่ช่วยป้องกันการกัดเซาะหน้าดิน เมื่อไม่มีพืชเหล่านี้หน้าดินก็พังทลาย สัตว์ริมน้ำก็สูญเสียพื้นที่อยู่อาศัยไปด้วย การหายไปของผู้ล่าที่ทำหน้าที่ควบคุมประชากรนั้นส่งผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อระบบนิเวศ
การมีอยู่ของเสือจึงเป็นเหมือนตัวชี้วัด ที่บ่งบอกว่าป่ายังคงความอุดมสมบูรณ์เป็น ‘ป่าที่ยังเป็นป่า’ ไม่ใช่พื้นที่ที่ปกคลุมไปด้วยต้นไม้ การอนุรักษ์เสือให้คงอยู่ต่อไปก็เหมือนกับการดูแลผืนป่าทั้งผืนไปพร้อมกัน หากกำลังสงสัยว่าแล้วเราจะมีส่วนช่วยในการอนุรักษ์เสือได้อย่างไรบ้าง บางทีเราอาจจะไม่ต้องลงมือทำสิ่งใดเลย ขอเพียงเเค่รู้จักมันเพราะ ‘เราไม่มีทางอนุรักษ์สิ่งที่เราไม่เห็นคุณค่า และเราไม่มีทางเห็นคุณค่าได้ ถ้าเราไม่รู้จักมัน’
อ้างอิง
- การหายตัวไปของเสือโคร่งพิจิตร และความสำคัญของเสือที่กำลังจะสูญพันธุ์
- สำรวจพฤติกรรมการหากินของ ‘เจ้าป่า’ แห่งพงไพร : เสือโคร่ง นักล่าผู้รักความสันโดษ
ผู้เขียน
เราไม่มีทางอนุรักษ์สิ่งที่เราไม่เห็นคุณค่า และเราไม่มีทางเห็นคุณค่าถ้าเราไม่รู้จักมัน
สาวแว่นทาสแมวที่ชอบบอกเล่าเรื่องราวผ่านลายเส้น มีธรรมชาติช่วยฮีลใจ และหลงใหลในพระจันทร์เสี้ยว
