ชื่อของหมู่บ้านแม่กลองน้อย อาจไม่ใช่ชื่อที่คุ้นหูนักเดินทางนัก เพราะที่นี่เป็นชุมชนเล็กๆ ไม่ได้มีสถานที่ท่องเที่ยวโด่งดัง แถมยังเป็นทางผ่านของเส้นทางลอยฟ้าแม่สอด-อุ้มผางเพื่อมุ่งหน้าไปยังเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง อันมีน้ำตกทีลอซูเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเป้าหมายของใครหลายๆ คน
แต่รู้หรือไม่ว่า หมู่บ้านเล็กๆ แห่งนี้นี่เองที่เป็นต้นกำเนิดของสายน้ำแม่กลองที่ไหลไปสู่อ่าวกอไก่ ได้ยินอย่างนี้ก็พอจะคุ้นหูกันมาบ้างกันแล้วสินะ
หากเดินทางด้วยถนนสายแม่สอดอุ้มผาง เราจะพบหมู่บ้านแม่กลองน้อยอยู่ไม่ไกลจากอุ้มเปี้ยม จุดพักรถครึ่งทางของถนนสายนี้ เลยอุ้มเปี้ยมไปสักพักสังเกตซ้ายมือจะเห็นหมู่บ้านแม่กลองน้อย จุดหมายการเดินทางที่อยากแนะนำให้ผู้อ่านรู้จักในครั้งนี้
อย่างที่กล่าวไปในย่อหน้าก่อนว่าหมู่บ้านแม่กลองน้อยเป็นจุดกำเนิดของป่าต้นน้ำแม่กลอง การเดินทางในครั้งนี้จึงเป็นการเดินทางเพื่อไปยังพื้นที่ต้นกำเนิดของสายน้ำแม่กลอง แม่น้ำสายสำคัญของประเทศที่ไหลไปสู่ลำห้วยแม่จัน รวมกับแม่น้ำสาขา ลัดเลี้ยวเข้าสู่เขื่อนศรีนครินทร์ และสร้างสัมพันธ์แก่ชีวิตผู้คนมากหน้าให้ได้รับประโยชน์ด้านการเกษตร สาธารณูปโภค ตลอดจนด้านการท่องเที่ยว ตลอดระยะทางที่ลำน้ำสายนี้ไหลผ่าน
การเดินทางจากกรุงเทพฯ เพื่อไปถึงหมู่บ้านแม่กลองน้อย ใช้เวลาเดินทางหยอกเขาเย้าโค้งด้วยรถยนต์กันราว 9 ชั่วโมง ออกเดินทาง 7.00 น. ถึงที่หมายประมาณ 14.00 น. ไม่แนะนำให้เดินทางไวกว่านี้มากนักเพื่อป้องกันการอุบัติเหตุ
ที่หมู่บ้านแม่กลองน้อยช่วงฤดูหนาวฟ้าที่นี่จะมืดเร็วหน่อย แม้จะผ่านกลางเดือนมกราคมมาแล้วอากาศก็ยังเย็นชนิดที่ว่าไม่อยากเอาตัวออกจากผ้าห่ม
เกือบลืมบอกไป ที่หมู่บ้านแม่กลองน้อยนี่เป็นชุมชนม้ง ครอบครัวเกือบทั้งหมดประกอบอาชีพเกษตรกร ทำไร่ ปลูกผักขายส่งให้แก่รถที่รับซื้อ และพื้นที่ของหมู่บ้านบางส่วนก็อยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผาง และเป็นหนึ่งในพื้นที่การทำงานของมูลนิธิสืบนาคะเสถียร โดยเฉพาะในส่วนงานพัฒนาวิสาหกิจชุมชน (ส่วนงานกาแฟ) โดยมีพี่ซ้ง ณรงค์ศักดิ์ มาลีศรีโสภา เจ้าหน้าที่ภาคสนามมูลนิธิสืบฯ รับหน้าที่ดูแลงานให้กับชุมชน พี่ซ้งเป็นคนแม่กลองน้อยแต่กำเนิด และมีปณิธานอันแน่วแน่ที่จะดูแลผืนป่าบ้านเกิดของตัวเองพร้อมกับการพัฒนาอาชีพของคนในหมู่บ้านให้อยู่อย่างเป็นมิตรกับผืนป่า และก็ได้พี่ซ้งนี่ล่ะที่ช่วยเหลือดูแลเราในเรื่องที่พักและอาหารการกินตลอดการสำรวจป่าต้นน้ำแม่กลอง
เริ่มสำรวจป่าต้นน้ำ
ช่วงสายๆ ของเช้าวันใหม่ พวกเราเริ่มออกเดินทางจากที่พักด้วยรถ 4WD ไปยังตีนเขาหลังหมู่บ้าน ซึ่งจะเป็นจุดเริ่มต้นของการสำรวจป่าต้นน้ำที่ต้องเดินเท้าต่อด้วยระยะทาง 5 กิโลเมตร (โดยประมาณ) ก่อนหน้าที่เราจะมาพี่ซ้งนำชาวบ้านและเจ้าหน้าที่จากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอุ้มผางมาร่วมกันเดินสำรวจเส้นทางนี้กันก่อนแล้ว ส่วนพวกเรานั้นเป็นกลุ่มแรกในฐานะผู้มาเยือนที่จะได้เดินทางตามหาต้นน้ำกันในเส้นทางนี้ (โดยปกติเส้นทางนี้เป็นเส้นทางที่ชาวบ้านใช้เดินหาของป่า และเป็นเส้นทางไปมาหาสู่กันระหว่างหมู่บ้านของพี่น้องชาวม้งโดยรอบ)
แน่นอนว่าเมื่อพูดถึงป่าต้นน้ำ นั้นหมายความว่าจะต้องเป็นป่าในพื้นที่สูงและลาดชัน เส้นทางเดินสู่จุดหมายจึงเป็นการเดินขึ้นเขาแบบค่อยๆ สูงขึ้นทีละนิดๆ จนกระทั่งชันในระดับหกสิบถึงเจ็ดสิบองศา บางช่วงเป็นทางลงเกือบจะเรียกได้ว่าเป็นทางดิ่งเลยก็ว่าได้ หากมาในช่วงฤดูฝน ไม่อยากจะคิดภาพตามเลยว่าจะลำบากขนาดไหน
แม้เส้นทางจะค่อนข้างวิบาก แต่ทิวทัศน์ที่รายล้อมกลับทำให้รู้สึกเพลิดเพลินไม่น้อย ตลอดสองข้างทางมีต้นไม้ใหญ่ตระการตาขึ้นสลับกับไม้เล็ก บางต้นมีกล้วยไม้ป่าขึ้นอยู่ตามกิ่งก้าน มีทั้งกอน้อยๆ น่ารักไปจนกอใหญ่อลังการ พี่คนนำทางบอกว่าหากมาเดินในช่วงเดือนพฤษภาคมจะได้เห็นกล้วยไม้ป่าเหล่านี้ออกดอกสวยงาม กลายสภาพเป็นคอนโดกล้วยไม้สุดอลังการไปเลยทีเดียว
แม้ว่าเราจะไม่ได้เห็นดอกกล้วยไม้ป่าชูช่ออวดความงาม แต่ก็ยังมีความเขียวของเหล่ามอส เฟิร์น ที่เกาะอยู่ตามแก่งหินและต้นไม้ตลอดสองข้างทาง เวลาเหนื่อยๆ ก็นั่งพัก ช่วงไหนชันหน่อยก็พักบ่อยหน่อย แหงนหน้าขึ้นมองท้องฟ้าเห็นเมฆสีขาวก้อนปุกปุยลอยล่องอยู่บนฉากหลังสีฟ้าจางๆ ตัดกับสีของยอดไม้ เขียว เหลือง ส้ม มันสวยงามจนอธิบายไม่รู้จะอธิบายออกมาเป็นข้อความได้อย่างไร
อยากจะล้มตัวนอนมองอยู่ตรงนี้นานๆ
ป่าที่ป็นต้นน้ำสายสำคัญๆ ของบ้านเรามักมีแหล่งกำเนิดอยู่ตามป่าในพื้นที่สูงทุกภูมิภาคของประเทศไทย ผืนป่าตะวันตกเองก็เป็นพื้นที่ป่าต้นน้ำที่สำคัญของประเทศเช่นกัน ส่วนคำถามที่ถามว่าน้ำมาจากไหน และคำตอบที่ได้คือมาจากก๊อกน้ำนั้นช่างดูเป็นคำตอบที่ง่ายแสนง่าย จนไม่แปลกใจเลยว่าทำไมเราจึงยังใช้น้ำกันอย่างไม่รู้คุณค่าเช่นนี้
หากคนที่ตอบคำถามนั้นเป็นเพื่อนเรา ฉันคงต้องจับล็อคคอแล้วพามาที่นี่ด้วยกันเสียเลย จะได้รู้ที่มาและรู้คุณค่าที่แท้จริงของน้ำที่เราใช้ๆ กัน
ติดตามการเดินทางไปสู่ป่าต้นน้ำแม่กลอง ตอนที่ 2 ได้ เร็วๆ นี้
ร่วมรักษาป่าผืนใหญ่กับมูลนิธิสืบนาคะเสถียร ผ่านแอพลิเคชั่น SCB EASY
