ปลาค้างคาวนาคะเสถียร

กลางปี 2548 ประเทศไทยได้ประกาศการค้นพบปลาค้างคาว 8 สายพันธุ์ใหม่ในการประชุมนานาชาติว่าด้วยเรื่องปลาแห่งภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก ครั้งที่ 7 (Indo-Pacific Fish Conferences) ที่กรุงไทเปของไต้หวัน

หนึ่งในชนิดพันธุ์ที่ค้นพบ ได้นำเอานามของ สืบ นาคะเสถียร มาตั้งเป็นชื่อ เพื่อเป็นเกียรติแก่นักอนุรักษ์ผู้ล่วงลับ เรียกว่า ปลาค้างคาวนาคะเสถียร (O. nakasathiani)

ค้นพบโดย ดร.ชวลิต วิทยานนท์ หัวหน้าฝ่ายอนุรักษ์ทางทะเลและน้ำจืดของ WWFประเทศไทย (ตำแหน่งเวลานั้น) ดร.อึ๊ง ฮก ฮี จากมหาวิทยาลัยมิชิแกน  และอาจารย์ภาสกร แสนจันแดง จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น

นอกจากนี้ ในชนิดอื่นๆ ยังได้นำชื่อบุคคลสำคัญในแวดวงอนุรักษ์มาตั้งชื่อปลา เช่น ดร.สุรพล สุดารา (อดีตประธานมูลนิธิสืบนาคะเสถียร) และ ดร.ปลอดประสพ สุรัสวดี (อดีตอธิบดีกรมประมง และอดีตอธิบดีกรมป่าไม้)

สำหรับปลาค้างคาวนาคะเสถียร และปลาค้างคาวทั้ง 8 ชนิดที่ค้นพบในครั้งนั้น เกิดการสำรวจของกลุ่มนักวิทยาศาสตร์ชาวไทย ร่วมกับกรมประมง มหาวิายาลัยขอนแก่น และนักวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยมิชิแกน ที่ร่วมกับสำรวจปลาค้างคาวในเขตต้นน้ำลำธารภาคเหนือของประเทศไทย มาตั้งแต่ปี 2540

ซึ่งตลอดระยะเวลาที่สำรวจ ก็ได้พบว่า ผืนป่าต้นน้ำทางภาคเหนือของประเทศไทย เช่น ลุ่มน้ำปิงตอนบน ลุ่มน้ำน่านตอนบน ลำน้ำสาขาของแม่น้ำสาละวิน ตลอดลุ่มแม่น้ำโขงในจังหวัดเชียงราย พบว่าในแหล่งน้ำมีความหลากหลายทางระบบนิเวศมาก นอกจากจะพบพันธุ์ปลากว่า 150 ชนิด ยังพบว่ามีอีกหลายชนิดที่ยังไม่เคยรู้จักมากก่อน รวมทั้งยังพบปลาเฉพาะถิ่นที่ไม่พบในแหล่งน้ำอื่นๆ อีกด้วย

และเมื่อนำปลาค้างคาวที่พบไปตรวจสอบ เปรียบเทียบกับตัวอย่างและข้อมูลต่างๆ การสำรวจในครั้งจึงนำมาซึ่งการค้นพบปลาค้างคาวพันธุ์ใหม่ทั้ง 8 ชนิด

สำหรับ ปลาค้างคาวนาคะเสถียร ปลาเฉพาะถิ่นของลุ่มน้ำแม่แตง พบในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยเชียงดาวและใกล้เคียงเท่านั้น

การค้นพบในครั้งนั้น นอกจากที่เราจะได้พบปลาค้างคาวชนิดใหม่แล้ว ก็ยังเป็นเครื่องยืนยันได้อีกว่าคุณภาพแหล่งน้ำในพื้นที่สำรวจนั้นอยู่ในเกณฑ์คุณภาพที่ดี เพราะปลาค้างคาวเป็นปลาที่มีความอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพของน้ำ เป็นต้นว่า ต้องอาศัยอยู่ในน้ำที่อุณหภูมิต่ำเย็นในป่าต้นน้ำเท่านั้น

รวมไปถึงการสะท้อนให้เห็นถึงความหลากลายทางชีวภาพของป่าเขตร้อนในประเทศไทยได้เป็นอย่างดี

อ่านรายงานการค้นพบฉบับเต็มที่ Eight new species of the torrent catfis~, genus Oreoglanis

ภาพ ดร.ชวลิต วิทยานนท์