แมลงปอสามารถพบเห็นอยู่ทั่วโลก ยกเว้นบริเวณขั้วโลกเหนือและขั้วโลกใต้ นักกีฏวิทยาประเมินว่ามีอยู่กว่า 5,000 ชนิด แบ่งเป็น 2 กลุ่ม แมลงปอบ้าน (dragonfly) และแมลงปอเข็ม (damselfly) พวกมันมักบินไปมารอบแอ่งน้ำและลำธารด้วยปีกที่ส่องแสงระยิบระยับ อีกทั้งยังเป็นนักพยากรณ์ในโลกธรรมชาติ โดยในวันที่อากาศร้อนอบอ้าว หากสังเกตเห็นฝูงแมลงปอบินว่อน นั่นถือเป็นสัญญาณว่าในช่วงเย็นจะเกิดฝนตก อย่างไรก็ตาม แมลงโบราณที่อยู่มานานกว่าสามร้อยล้านปีนั้น มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศของพื้นที่ชุ่มน้ำจากการเป็นผู้ล่า
แมลงปอ เปรียบเสมือนตัวชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของประชากรแมลงในพื้นที่นั้นๆ ได้เป็นอย่างดี โดยยังทำหน้าที่เป็นเหยื่อและนักผสมเกสร หน้าที่ทางธรรมชาติเหล่านี้ส่งผลให้การมีอยู่ของแมลงปอมีส่วนช่วยในการรักษาสมดุลทางนิเวศวิทยาของสภาพแวดล้อมพื้นที่ชุ่มน้ำ (wetland)
แมลงปอ เป็นแมลงนักล่าที่มีโอกาสทำสำเร็จมากที่สุดในโลกด้วยอัตรากว่า 97 เปอร์เซ็นต์ จากความรวดเร็วในการบินที่เป็นเลิศและสามารถเคลื่อนไหวได้อย่างลื่นไหล เช่น การโฉบ บินถอยหลัง และแม้แต่บินกลับหัวด้วยความเร็วสูงสุด 36 ถึง 54 กิโลเมตรต่อชั่วโมง พร้อมดวงตาที่สามารถมองเห็นได้เกือบ 360 องศา และยังมีความไวต่อการจับตำแหน่งการเคลื่อนที่ของเหยื่อจากการตรวจจับแสงอัลตราไวโอเลต (Ultraviolet) ได้ พวกมันจึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมจำนวนสัตว์รบกวน เช่น ยุงและแมลงวัน ที่เป็นพาหะการแพร่กระจายของโรคต่างๆ ตามธรรมชาติ
ในวงจรชีวิตก่อนจะโตเต็มวัย แมลงปอจะใช้เวลาหลายเดือนถึงหลายปี (ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ในรูปแบบตัวอ่อน (ตัวโม่ง)) อาศัยอยู่ในน้ำ ใช้ขากรรไกรที่ยืดออกได้เพื่อจับสิ่งมีชีวิตในน้ำหลากหลายชนิด ซึ่งเป็นทักษะที่สำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมจำนวนลูกน้ำยุงและแมลงศัตรูพืชอื่นๆ ซึ่งมีส่วนช่วยในการลดอัตราการเกิดโรคในสังคมมนุษย์ เช่น ไข้เลือดออกหรือมาลาเลียอีกทั้ง ในพื้นที่ทำเกษตรอินทรีย์ จะพบว่าฝูงแมลงปอบินโฉบเฉี่ยวไล่จับแมลงที่เป็นศัตรูพืช ช่วยลดต้นทุนการผลิต ไม่ต้องพึ่งยาฆ่าแมลงหรือสารเคมีกำจัดวัชพืช
นอกจากจะเป็นสัตว์นักล่าแล้ว พวกมันยังเป็นแหล่งอาหารสำคัญของนก ปลา และผู้ล่าอื่นๆ มีบทบาทสำคัญในการเชื่อมโยงระบบนิเวศทางน้ำและบนบก และการมีอยู่ของแมลงปอจึงบ่งบอกถึงระบบนิเวศที่สมบูรณ์ และถูกใช้เป็นตัวบ่งชี้ทางชีวภาพในการตรวจสอบสุขภาพสิ่งแวดล้อม
อย่างไรก็ตาม ระยะเวลาใช้ชีวิตเป็นแมลงปอตามธรรมชาติอย่างสมบูรณ์ มีเพียงไม่กี่เดือน หรือราวๆ 6-7 สัปดาห์ แต่ในปัจจุบันจำนวนประชากรของแมลงปอกำลังลดลงเมื่อต้องเผชิญกับภัยคุกคาม เช่น การทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย มลพิษ และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งเป็นปัญหาต่อความต้องการพื้นที่ชุ่มน้ำสำหรับระยะการสืบพันธุ์และการพัฒนา การอนุรักษ์แมลงปอ จึงมีความเกี่ยวข้องกับการปกป้องพื้นที่ชุ่มน้ำ การขยายตัวของเมืองและการพัฒนาที่ดินคุกคามพื้นที่ชุ่มน้ำ ทำให้เกิดการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัยและการกระจายตัว
แมลงปอไม่ได้เป็นเพียงแมลงยอดนักล่าดึกดำบรรพ์ที่มีวิวัฒนาการอันเป็นเอกลักษณ์แต่เพียงเท่านั้น พวกมันยังเป็นผู้ปกป้องสมดุลพื้นที่ชุ่มน้ำที่จำเป็นอีกด้วย การดำรงอยู่ของพวกมันขึ้นอยู่กับสุขภาพของระบบนิเวศโดยตรง ทำให้พวกมันเป็นตัวชี้วัดที่สำคัญของเสถียรภาพของระบบนิเวศ โดยการทำความเข้าใจบทบาทของแมลงปอในระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำและภัยคุกคามที่พวกมันเผชิญ
อ้างอิง
- How Dragonflies Balance Attention and Distraction
- Life Cycle And Biology
- As Wetland Habitats Disappear, Dragonflies and Damselflies Are Threatened With Extinction
ผู้เขียน
ชายหนุ่มผู้หลงไหลในกาแฟไม่ใส่น้ำตาล รักการเดินทางไปกับสินค้าของแบรนด์ Patagonia
บทความอื่นๆ
โครงการสนับสนุนชุมชน ในการอนุรักษ์ทุ่งน้ำหลาก อันเป็นระบบนิเวศที่สำคัญของปลาซิวสมพงษ์ ที่กำลังเสี่ยงสูญพันธุ์
เกือบครึ่งหนึ่งของสัตว์อพยพกำลังเผชิญความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์
11 เหตุผลในการคัดค้านเขื่อนในพื้นที่ป่ามรดกโลก กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่
แผ่นพับ ปลาซิวสมพงษ์ ทุ่งใหญ่ท่าเรือ-ปากพลี ระบบนิเวศที่กำลังสูญพันธุ์
