ชุมชนบ้านเขาวังเยี่ยม จังหวัดกำแพงเพชร เป็นชุมชนนอกพื้นที่เขตอนุรักษ์อีกหนึ่งแห่งที่มูลนิธิสืบนาคะเสถียรได้เข้าไปทำงานด้านการหนุนเสริมการประกอบอาชีพอย่างมิตรกับผืนป่า ผ่านโครงการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนในผืนป่าตะวันตก ผ่านการส่งเสริมการปลูกสมุนไพรอินทรีย์
ชุมชนแห่งนี้ที่ตั้งชุมชนอยู่ใกล้ๆ กับอุทยานแห่งชาติคลองวังเจ้า มีการพึ่งพิงทรัพยากรบางส่วนจากป่าอนุรักษ์ อาชีพส่วนใหญ่เป็นการทำไร่ เช่น ไร่มัน ไร่อ้อย
ในช่วงปีที่ผ่านมา ฝ่ายงานพัฒนาวิสาหกิจชุมชนในผืนป่าตะวันตก ได้มีโอกาสพูดคุยกับแกนนำชุมชน ที่มองเห็นปัญหาของพืชเชิงเดี่ยว จากการสำรวจข้อมูลเบื้องต้นพบว่าหลายครอบครัวยังเป็นหนี้สะสมจากการทำไร่ และทราบว่าหลายครอบครัวเองก็พยายามมองหาช่องทางการประกอบอาชีพใหม่ๆ บางคนตัดสินใจหักดิบเลิกทำไร่หันมาเพาะต้นไม้ขาย แต่ก็ไม่ง่ายนัก
เมื่อมีช่องทางและมุมมองในอาชีพการปลูกสมุนไพรอินทรีย์ เพื่อรักษาป่า รักษาสุขภาพคนและชุมชน ที่มูลนิธิสืบนาคะเสถียรได้นำเสนอไปก็เกิดเป็นความหวังในการเริ่มต้นใหม่
ในการประชุมหารือระหว่างมูลนิธิสืบฯ ร่วมกับแกนนำชุมชนบ้านเขาวังเยี่ยม ได้แจกแจงรายละเอียดของการทำโครงการไว้ว่า การเปลี่ยนการกระกอบอาชีพจากการเพาะปลูกพืชเชิงเดี่ยว การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช มาเป็นการทำเกษตรสมุนไพรแบบอินทรีย์ สิ่งสำคัญที่ต้องปรับเปลี่ยนไม่ใช่เพียงอาชีพ แต่ตัวเกษตรกรเองที่ต้องปรับตัวให้ได้ ทั้งวิธีคิด การลงมือปฏิบัติ ต้องมีความละเอียด และมีข้อมูลที่ทันสถานการณ์ มิเช่นนั้นเราจะพากันล้าหลังไปเรื่อยๆ
แกนนำชุมชนคนที่เข้ามาร่วมพูดคุยกับมูลนิธิสืบฯ ส่วนใหญ่มีบาดแผลจากการทำไร่เชิงเดี่ยวมาทั้งนั้น ในบทของการเริ่มต้นจึงจำเป็นต้องทบทวนบทเรียนจากอดีต เพื่อจะก้าวต่อไปแบบคนผ่านประสบการณ์
บทสรุปคือ เริ่มก้าวเดินที่ละก้าว ให้โอกาสซึ่งกันและกัน
เมื่อพี่เลี้ยงไม่คิดถอยและหากลยุทธใหม่ๆ มาให้ นักมวยใจถึงมีปากท้องตนเองและครอบครัวเป็นเดิมพัน
แพ้หรือชนะ ล้วนมีแต่ประโยชน์ด้านประสบการณ์สำหรับปรับปรุงไว้ใช้ในอนาคต
